oryginalna42@pino.pl

 Ćwiczenie 1

Poproś osobę znajoma (partnera) aby w różnych sytuacjach zrobił Ci jakiś psikus, ale tak z Nienacka np. dotknął zimna ręka w brzuch, połaskotał. Śledź swoje doznania z ciała, emocje oraz refleksje. Zapisz i przemyśl.

 Techniką kontroli emocjonalnej jest mocna koncentracja na  zadaniu przy ignorowaniu stresowych czynników sytuacyjnych. Kolejnym zabiegiem jest wytwarzanie atmosfery zabawy, odwracanie uwagi od czynności czy stresującego czynnika. W sytuacjach społecznych zdolność  do radzenia sobie z własnymi napięciami zwiększa identyfikację z grupą. Jedna z doskonałych strategii radzenia sobie jest wiec uzyskanie wsparcia społecznego w samym momencie doświadczenia stresu, czy poczynienia obserwacji, ze nie jesteśmy samotni w swoim kłopocie. Sytuacje stresowe prowadza ( nie zawsze ) do chorób i zaburzeń zachowania. To, w jaki sposób osoba postrzega określone sytuacje, jaka emocję odczuwa, może wręcz drastycznie wpłynąć na przebieg i na rezultat zdarzenia.

Przykład: szklanka z 50% wody. Ktoś stwierdzi ,że jest tu aż połowa szklanki wody, a inny dostrzeże tylko pół – kto ma rację? (optymista – pesymista)

Ocena poznawcza może być ujmowana dwojako: 1 – zdeterminowana przez cechy sytuacji, 2 – dyspozycja osobowościowa. Ocena poznawcza zdeterminowana przez cechy sytuacji to ten rodzaj oceny, który uwzględnia zmienność sytuacyjna i jest zależny od aktualnych cech zdarzenia stresowego. Pesymizm lub optymizm w odniesieniu do pół szklanki wody może zależeć od tego, czy jest ona pyszna, jak pięknie podana, w jakim towarzystwie się ja konsumuje. Spośród wielu cech sytuacji, które wywierają wpływ na omawiana ocenę, wymienia się najczęściej kontrolowalność i przewidywalność. Możliwość identyfikowania, różnicowania i rozumienia zdarzenia zmniejsza trudność sytuacji spostrzeganą przez podmiot. Jeśli ujmujemy zdarzenia jako podlegające naszej kontroli, podejmujemy różne działania, których celem jest opanowanie trudności W ten sposób dysponujemy także później większą liczbą informacji o skutecznych metodach radzenia sobie.  Nasze poczucie bezpieczeństwa rośnie, gdy możemy wstępnie określić wymagania sytuacji i własnej możliwości. Panujemy nad stresem i kontrolujemy sytuację trudną, gdy stosujemy strategie koncentrowane na problemie, nie podejmując zachowań obronnych na poziomie emocjonalnym lub poznawczym. Takie aktywne radzenie sobie, o ile przynosi pozytywne rezultaty, wtórnie daje nam również poczucie panowania nad stresem oraz wzmacnia poczucie własnej wartości i podnosi ocenę właściwych możliwości. Bardzo wysoki poziom kontroli jest jednak niekorzystny. Może on prowadzić do wzrostu poczucia zagrożenia. Problem ten szczególnie dotyczy sytuacji, gdzie mamy do czynienia z nadmiarem informacji i zwiększoną możliwością wyboru oraz z koniecznością podejmowania decyzji. Przekonanie o możliwości sprawowania kontroli wraz z poczuciem porażki prowadzi do obwiniania się, samooskarżenia i obniżenia samooceny. Ocena poznawcza sytuacji trudnej wiąże się również z jej nowością, niepewnością oraz niepewnością czasową – wzmaga to poczucie niepewno[i]ści ogólnej i zagrożenia, pojawiają się sprzeczne myśli, uczucia, tendencje do rozmaitych zachowań, które to w konsekwencji mogą zaowocować poczuciem bezpieczeństwa. Niepewność czasowa jest najbardziej  strategiczna, gdy sygnalizuje najbliższą perspektywę czasową możliwego zagrożenia. Stwarza to konieczność dokonania szybkiej i uproszczonej jego oceny. Przy omawianiu oceny sytuacyjnej musimy brać pod uwagę także czas oddziaływania stresorów. Stres o charakterze przewlekłym, przy powtarzaniu się bodźców, które staja się znane prowadzi w końcu do osłabienia reakcji fizjologicznych i psychologicznych. Zupełnie w inny sposób spostrzega się zdarzenia, które są nagłe i maja burzliwy przebieg. Szczególnymi stresorami są takie wydarzenia , które w opinii podmiotu maja charakter nieodwracalny (śmierć ) Pojawiają się wówczas uczucia żalu, rozpaczy. Dyspozycyjna ocena poznawcza przejawia się w wielu różnych sytuacjach w podobny sposób i jest wyrazem trwałej skłonności do określonego  sposobu oceny własnych stosunków z otoczeniem. Ocena sytuacji może również pojawić się u danej osoby jakby w „oderwaniu” od swoistych cech samej sytuacji. Porównując oceny różnych zdarzeń dokonywane przez ta sama osobę, możemy zaobserwować pewne wspólne tendencje. Można przypuszczać, że SA one raczej konsekwencja określonych predyspozycji osobowościowych niż ,że wynikają one z sytuacji.

 Ćwiczenie 3

Wyobraź sobie, ze zaprosiłeś(Aś) mnie na herbatę, przypomnij sobie jednocześnie jakie gafy towarzyskie popełniłeś, np. rozsypujesz cukier obok szklanki. Przywoływanie wspomnień i kreowanie wyobrażeń powinno być przy użyciu wszystkich zmysłów. A teraz zaparz herbatę i skup się na wyobrażeniu pewnych, szybkich ruchów rąk, które są absolutnie celowe i skoordynowane, pełne gracji i płynne. Pięknie i elegancko serwujesz herbatę

Ćwiczenie 4

Poszukaj jak najwięcej rymów do słowa PODUCHA masz na to 3 minuty. Uprzednio oszacuj ile rymów jesteś w stanie wymyślić i zapisz i zapisz liczbę.  Nieco później, przez 2 minuty buduj studzienkę z zapałek. Tez wcześniej oczacuj liczbę zapałek na 2 minuty i zapisz. Następnie podskoki obunóż przez 1 minutę, wstępną liczbę zapisz. Na koniec porównaj wyniki przewidywane z wynikami faktycznymi. Jeżeli różnią się minimalnie… możesz być realistą, możesz też się nie doceniać - asekurantem, lub przeceniać - ryzykantem

 Czynniki warunkujące odporność na stres można pogrupować następująco :

- cechy zadania

- procesy fizjologiczne

- zmiany psychologiczne

- stałe właściwości jednostki

Poziom, na jakim wykonujemy zadanie w stresie, zależy od treści i jakości samego zadania. Zadanie łatwe, znane wykonujemy poprawnie nawet w dużym stresie. Podobnie z zadaniami dobrze określonymi, jasnymi. Zdolność do konstruktywnego zachowania w stresie wiąże się też ze zmianami fizjologicznymi. Np. choroba, zmęczenie czy też zażywanie leków mogą mieć wpływ na radzenie sobie w stresie. W człowieku zachodzą też istotne zmiany psychologiczne, które powstają niezależnie od sytuacji stresowej, gw. zmianę, która dotyczy charakteru motywacji prowadzącej do wykonywania konkretnych czynności w stresie. Treść motywacji wiąże się na pewno z jakością funkcjonowania w stresie.. Osoba motywowana przez dążenie do sukcesu, czy osiągnięć inaczej poradzi sobie w trudnej sytuacji niż gdyby motorem jej działania była chęć uniknięcia kompromitacji i niepowodzenia. Zmiana treści motywu u określonej osoby może wiec doprowadzić  do zmiany poziomu odporności. W przezwyciężaniu sytuacji trudnych największą role będą odgrywały czynniki osobowościowe. Wg, badań ; zdrowie, wytrzymałość, oraz cechy układu nerwowego. Najważniejsze cechy centralnego układu nerwowego, które współdecydują o powodzeniu w zmaganiu się ze stresem, to siła i zrównoważenie centralnego oraz autonomicznego układu nerwowego. Odporność na stres jest zależna od względnie trwałego typu emocjonalności osoby. Zależy ona od ogólnej pobudliwości emocjonalnej, ale zależność  tę komplikuje jeszcze zanik i treść procesu emocjonalnego. Pobudliwość – łatwe, szybkie  i silne reagowanie na bodźce. W odpowiedzi na stres pojawiają się – obok niepokoju – również emocje pozytywne i należy się spodziewać większej odporności. Ma to związek z pozytywnym wpływem dotychczasowych doświadczeń, odnoszeniem sukcesów, wiara w swe możliwości ( ćwicz.3). Reakcje lękowe czy tez agresywne wiążą się ze zgeneralizowanym oczekiwaniem porażki, niską samooceną. Wysokiej odporności na stres sprzyja potrzeba osiągnięć z towarzyszącą jej postawą zadaniowa. Istotna jest także potrzeba autonomii, niezależności oraz nastawienie ekstrawertywne. Poza specyficzna treścią  potrzeby i motywów wielka rolę odgrywa tez ich natężenie : nazbyt wysokie powodują dezorganizację czynności wywołując nad-optymalne pobudzenie. Od schematów poznawczych zależą ;

- sprawność orientacji w otoczeniu ( dokładność, obiektywność, ogólność w ujmowaniu zjawisk)

-trafność spostrzegania społecznego

-poziom inteligencji ogólnej-struktura uzdolnień

„Możemy być rozliczani” jedynie z użytkowania inteligencji, a nie z tego ile jej dostaliśmy od natury.

Inna kategoria ważną dla powodzenia w walce ze stresem jest nasza wiedza. Powodzenie warunkuje wiedza bogata, operatywna, hierarchiczna i zorganizowana – ale wiedza nie jest tożsama z intelektem. Aby skutecznie funkcjonować w sytuacji trudnej, należy dysponować takimi strukturami poznawczymi, które można opisać jako: a) zróżnicowane, b) plastyczne, c)otwarte dla nowych informacji.

Wg. systemu przekonań : ludzie postrzegają świat jako potencjalne źródło zagrożeń i niebezpieczeństw reagują w stresie silnymi emocjami, co dezorganizuje ich zachowanie. Nasz poziom działania w stresie podnosi także sprawność samo orientacji i kontroli naszych procesów i działań. Ważna staje się tutaj obiektywna i realistyczna samowiedza, samoświadomość i mechanizmy samokontroli, kontroli emocjonalnej oraz ogólna dojrzałość emocjonalna. Osoby nieodporne na stres cechują się poczuciem nieszczęścia, brakiem wiary w swoje możliwości, wykazują skłonność posiadania nierealistycznie niskiego poziomu aspiracji, czyli do tzw. „postawy asekuranta”. Pewne znaczenie ma nie tylko sam poziom samooceny, ale stopień i kierunek rozbieżności między obrazem siebie  a sposobem oceniania osoby przez otoczenie. Osoby, które czują się niedoceniane przez środowisko, zachowują się w stresie najmniej optymalnie. Nieco lepiej funkcjonują w trudnej sytuacji ludzie, którzy czują się przeceniani przez własne środowisko, a najlepiej funkcjonują ci, co ich samoocena zbliżona jest do oceny społeczeństwa.. Nie wolno nam pominąć także roli umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych,  jak i plastyczności programów działania, którymi posługuje się podmiot. Korzystny wpływ na rozwój odporności w stresie wywierają także przeżycia, które mają charakter „zmagania się „ze stresem, w warunkach zabezpieczenia. Chodzi tu o taki typ doświadczenia, z dzieciństwa, w którym dziecko pokonuje samodzielnie przeszkody i utrudnia, mając jednocześnie możliwość skorzystania z pomocy rodziców. Najważniejszy czynnik, który udało się wielokrotnie już uchwycić w badaniach, to historia sukcesów – pozytywny charakter doświadczeń z przeżytych sytuacji stresowych. Ważne jest tez stopniowanie natężenia stresu. Wyuczone, nawykowo lub świadomie stosowane techniki kontroli emocjonalnej polegają na podejmowaniu zabiegów, które pozwalają na opanowanie napięcia emocjonalnego i sprawowanie kontroli nad swym działaniem. Można więc próbować nauczyć się przewidywać własne reakcje na stres i zdawać sobie sprawę z dynamiki tego procesu. Innym typem kontroli jest tłumaczenie negatywnych emocji, lęku.  Przypomina to stosowanie doraźne mechanizmu obronnego. Stosowanie tego zabiegu jest w formie stałej i utrwalonej wysoce niekorzystnie dla naszego zdrowia ale doraźnie opłacalne.

 Ćwiczenie 1

Wybierz do analizy co najmniej 12 kategorii związanych z poszczególnymi obszarami Twojego aktywnego funkcjonowania. Bierz pod uwagę swe relacje z innymi, Twe sukcesy i porażki podczas pełnienia ról społecznych, stosunek do samego siebie na różnych płaszczyznach. Spośród każdego z tych obszarów wskaż sytuację, której pojawienie się sprawiło Ci trudność. Po utworzeniu co najmniej 12 kategorii uszereguj je ze względu na subiektywnie spostrzegana przez Ciebie własna odporność, która wykazałeś w tych sytuacjach

Ćwiczenie 2

Zapytaj siebie, oraz 6 innych osób „Co jest Twoją piętą Achillesową? „ postaw hipotezę dotyczącą odporności na stres.