Lekcja 24

 Rola to coś, co można grac, pełnić, w czym można kogoś obsadzić. W roli możesz być bezkonkurencyjny, odkrywczy, autentyczny albo sztywny, odtwórczy. Rola może do kogoś pasować, być nie tylko zgodna z jego naturą – chociaż prawidłowo odtwarzana. Jest olbrzymim sukcesem albo kompletna porażką. Jeżeli nie marzymy, nie stwarzamy sobie szansy na realizację czegokolwiek.  Realizacja marzeń jest stresująca i wymaga ponoszenia znacznych kosztów i wyrzeczeń. Największym wyrzeczeniem, które musi podjąć każde z nas, jest rezygnacja spełniania roli w sposób idealny; bez względu na to, o którą z ról chodzi. Niektórzy mówią, że niezbędnym warunkiem do rewelacyjnego wypełnienia roli jest .. „odbycie żałoby po wyobrażeniu, iż jest się w określonej roli idealnym”. Aktor grający rolę w różnym stopniu identyfikuje się z nią, utożsamia, scala, wchodzi w nią, aktywnie „przepuszczając” przez siebie te treści, które powinien zreprodukować. W końcu staje się częścią swej roli. Trudno orzec, czy to my kreujemy rolę, czy też ona nas stwarza. Niektóre role są nam  niejako narzucone, przypisane, np. rola dziecka czy role związane z płcią. To one mają „nad nami  władzę” – niezależnie od naszej osobowości jesteśmy im „przypisani” Inne role są konsekwencją pewnych wyborów w naszym życiu.

Ćwiczenie

Zastanów się nad lista ról, które pełnisz w swoim życiu. Jaka jest proporcja ról, które zostały Ci przypisane przez naturę w stosunku do tych, które wybrałeś? Odpowiedz jaki procent swoich ról wybrałbyś ponownie, gdybyś mógł cofnąć czas? Zastanów się jakiej roli nie chciałbyś nigdy w życiu wypełniać ?

W socjologii rola społeczna to : - system oczekiwań grupy w stosunku do zachowania się jednostki zajmującej w tej grupie określoną pozycję; - system stałych zachowań osobnika, zgodnych z oczekiwaniami grupy społecznej, do której należy. Opinia członków grupy o stopniu podporządkowania się jej członka wymaganiom roli społecznej jest ważnym czynnikiem regulującym jego zachowanie i kształtującym jego postawy. Pojęcie roli społecznej funkcjonuje na poziomie psychologii społecznej, zostało wprowadzone przez M. Meada oraz R. Lintona. Stanowiło kategorię nadrzędną dla pojęć opisujących aktywność jednostki, a jednocześnie określających oczekiwania grupy społecznej. Wyróżnia się 3 podstawowe grupy definicji pojęcia rola społeczna:

1.       Definicje, w którym termin ten jest łączony z pojęciem „oczekiwania społeczne”, wtedy rola oznacza system reguł, norm i wzorów zachowania obowiązujących w danej kulturze, odnoszących się do jednostki zajmującej określoną pozycję. (rola społeczna)

2.       Definicje, w których rola społeczna ujmowana jest jako kategoria psychologiczna; dotyczy wówczas osobowości jako wewnętrznego odpowiednika systemu społecznych oczekiwań oraz społecznych wzorów zachowania się Jako kategoria psychologiczna może też oznaczać tylko wewnętrzny, spójny system zachowań i reakcji osób zajmujących określoną pozycję (role subiektywne)

3.       Definicje, łączące cechy obu powyższych typów definicji; ogól znormalizowanych epizodów zachowania związanych z dana pozycją społeczną.

Wizja roli społecznej to zespół pożądanych przez jednostkę zachowań, oczekiwań, które powinny, jej zdaniem, charakteryzować osoby o określonej pozycji społecznej, także i w odniesieniu do samego siebie. Rola społeczna modelowana to zespół obowiązujących w grupie przepisów oraz norm, regulujących związane z daną pozycją społeczną zachowania jednostek oraz oczekiwania społeczne. Pozycja społeczna to miejsce w strukturze społecznej, wyznaczające jednostce określone zadania, funkcje, obowiązki i przywileje. Określa ona, w jakim stopniu i w jaki sposób jednostka ma uczestniczyć w społeczeństwie. Obowiązuje tu zasada, że im pozycja wyższa, tym większy dostęp do dóbr pożądanych w danym społeczeństwie i tym wyższy status społeczny. Status społeczny to: - zespół czynników wyróżniających jednostkę, stanowiących podstawę do społecznej oceny i konfrontacji cech tej jednostki z właściwościami innych osób w kategorii lepszy – gorszy, - cechę lub wskaźnik przyznawany jednostce lub grupie społecznej, które są wyznaczone przez pozycję i prestiż, - termin zamienny z terminem pozycja społeczna. Czynniki statusu społecznego: - różne cechy danej osoby, - obiektywne cechy relacji łączącej ją z innymi osobami, - cechy relacji łączącej jednostkę z innymi osobami, zależnie od osobistych upodobań.