Lekcja 7

 Czujemy się  coraz lepiej,  aż całkowicie „wyleczymy się” ze straty Każda strata uruchamia osobny cykl uwalniania się od podniety. Jednostka może przechodzić jednocześnie kilka takich procesów.  Osoby, które próbują poradzić sobie z kilkoma poważniejszymi kryzysami życiowymi jednocześnie, mogą być nieodporne na wpływ dodatkowych problemów. Osoby mające mnóstwo kłopotów mogą być szczególnie mało odporne na pojawienie się jakiegoś pojedynczego kryzysu.

MODEL SCALONY WORTMAN I BREHMA Określa warunki, od których zależy wystąpienie albo mobilizacji, albo depresji. Rodzaj i siła reakcji jednostki na daną sytuację, na którą nie ma ona wpływu, zależy od oczekiwań, jakie ma dla osoby ta sytuacja. Im większe początkowe oczekiwanie dotyczące poziomu kontroli nad sytuacja, tym większa jest siła zachowań, nim nastąpi rezygnacja z dalszych prób i tym większe ostateczne przygnębienie. Gdy człowiek od początku nie spodziewa się, że ma wpływ na daną sytuację, depresja może pojawić się bez fazy mobilizacji.

TEORIA WYUCZONEJ BEZRADNOŚCI Badania zachowania w sytuacjach narażenia na takie stresory jak niekontrolowane hałasy , wstrząsy elektryczne, postawienie przed nierozwiązywalnymi zadaniami. Tego typu sytuacje nie zawsze prowadziły do bierności, obniżenia się poziomu wykonania zadań, nastroju depresyjnego. Efekt bezradności bierze się nie tyle z niemożności kontrolowania sytuacji pełnej awersyjnych bodźców, ile ze sposobu interpretacji tych bodźców .Jeżeli przyczynę sytuacji osoba upatruje wewnątrz „Ja”, traktuje ja jako czynnik stały i globalny, wtedy wystąpienie tego efektu jest wysoce prawdopodobne. Natomiast, gdy jako przyczynę uciążliwej sytuacji postrzegamy czynniki zewnętrzne, oceniamy je jako okresowe specyficzne, możemy bardziej racjonalnie poradzić sobie z ta sytuacja. Przykłady: gdy oblejesz egzamin możesz pomyśleć a) jestem głupi – czynnik wewnętrzny, b) pilnujący próbuje przyłapać na ściąganiu – czynnik stały, c) na niczym się nie znam – czynnik globalny Lub a) test był trudny – czynnik zewnętrzny, b) miałem pecha – niestały, c) nie udało mi się, nie zrozumiałem zagadnienia – specyficzny.

TEORIA REAKCJI NA KRYZYS SHONTZA Gdy człowiek uświadamia sobie, ze kryzys jest nieuchronny, jego pierwszą reakcja jest szok, szczególnie gdy jest to przeżycie niespodziewane. Ta faza charakteryzuje się uczuciem obcości i zadziwiająca sprawnością myślenia i działania. Potem następuje faza konfrontacji, podczas której przezywamy głęboką bezradność, dezorganizację i panikę. Nie potrafimy wtedy planować, rozumować prawidłowo, aktywnie rozwiązywać problemów i dokonywać prób naprawy stylu akcji. Osoba w końcu przejawia reakcję unikania ,,odwrotu’’ neguje istnienie samego kryzysu i jego poważnych następstw. Jednak z upływem czasu dochodzi do realistycznej konfrontacji z rzeczywistością. Adaptacja polega na ciągłym przechodzeniu od konfrontacji do odwrotu. Przykre uczucia z fazy konfrontacji są koniecznym warunkiem rozwoju człowieka. Cykle te w końcu staja się rzadsze i osoba odzyskuje poczucie własnej wartości i zadowolenia.

TEORIA SRESU I RADZENIA SOBIE LAZARUSA I FALKMANA  Analizowany jest ogólny proces radzenia sobie ze stresem ; Sposób reagowania jednostki na informacje dotyczące sytuacji potencjalnie szkodliwej, zanim zostanie ona zdefiniowana jako kryzys Wszyscy dokonujemy oceny : 1. Znaczenia danej sytuacji w swoim życiu 2. Reakcji zaradczych, którymi dysponujemy w celu radzenia sobie ze szkodliwymi czynnikami.   Jest to tak zwana ocena poznawcza. Potencjalnie szkodliwa sytuację możemy potraktować jako : 1. Zagrożenie i wówczas koncentrujemy się na uczeniu zagrożenia 2wyzwanie i wtedy koncentrujemy się  na możliwościach opanowania sytuacji lub wyciagnięcia z niej korzyści. Lazarus opisuje wiele strategii radzenia sobie np.: - zahamowanie działania, - poszukiwanie informacji, - zmiany we własnym systemie poznawczym.  Stopień niejasności sytuacji wiąże się z nastawieniem na poszukiwanie informacji i ograniczeniem działania w celu poprawy lub zmiany stresowej sytuacji. Jeśli uzyskanie informacji jest niemożliwe, osoba MOŻE MODYFIKOWAĆ POZNAWCZY OBRAZ sytuacji , czyli zmienić sposób, w jaki ją spostrzegamy. Wszystkie reakcje zaradcze mogą być skierowane nie tylko na przezwyciężenie kryzysu, lecz takie na kontrolowanie lub regulowanie własnych reakcji emocjonalnych na sytuację.