Lekcja 8cd2

 Przeciążenia

Powstają wtedy, gdy trudność zadania sięga granicy fizycznych lub psychicznych możliwości podmiotu

Obciążenie oznacza natężenie stresu  nieprowadzące jeszcze do zaburzeń w poziomie organizacji czynności.

Przeciążenie jest obciążeniem nadmiernym i odnosi się do sytuacji wywołujących takie natężenie stresu, które doprowadza do wyraźnych, negatywnych zmian w funkcjonowaniu psychicznym jednostki np. spadek sprawności umysłowej. Ten typ odnosi się więc nie do tych jakości – treści czy też charakteru – ale raczej do ich siły, natężenia niezależnego od treści przeżyć wywołanych określoną sytuacją .Moment przejścia  obciążenia w przeciążenie określany jest jako próg tolerancji na sytuację trudną.

Sytuacje trudne mogą oddziaływać w dwojaki sposób:

-  jako długotrwałe kumulowanie się negatywnych doświadczeń splatających się z procesem rozwoju indywidualnego

- jako jednostkowe przeciążenie o dużym ładunku emocji

Sytuacje życiowe zawierają najczęściej całe zespoły stresorów. Łączą np. elementy frustracji, są bolesne, działają jako sygnał.

Sytuacje trudne ze względu na różną rolę w zakłócaniu czynności można podzielić na:  _ działające aktualnie, - przeszłe, które weszły w skład doświadczenia, - antycypowane ( przewidywalne ). Te ostatnie mogą często prowadzić do zaburzeń nerwicowych .Stanowią zapowiedź czegoś zagrażającego, co wywiera silniejszy i trwalszy skutek niż sytuacje rzeczywiste. W antycypacji dużą rolę odgrywa także wcześniejsze doświadczenie.

Sytuacje trudne jako stresory w sposób uniwersalny:

- powodują wzrost napięcia emocjonalnego

- wywołują dezorganizację zachowania

Cannon twierdził, że emocje pełnią funkcję przystosowawczą, bo przygotowują organizm do energicznego działania w niebezpiecznej sytuacji, a Watson uważał emocje za „ reakcje dodatkowe”, niepotrzebne w życiu, a nawet przeszkadzające w normalnym funkcjonowaniu. Do analizy napięcia emocjonalnego zastosowano prawo Yerkesa – Dotsona

Poziom wykonania              I________z_________y_________x___________________

                                                    I

                                                 I ______a_,_______b_,_________c_,__________d_,__Poziom  aktywacji

0 – b = z łatwe,   0 – c =y  Przeciętne,  0 – d = x  Trudne.

I  Prawo stwierdza, że w miarę poziomu wzrostu aktywacji, rośnie poziom wykonania zadania, ale tylko do pewnego momentu. Później, gdy poziom aktywacji rośnie nadal, poziom wykonywania zadania zaczyna się obniżać, aż z dalszym wzrostem następuje stopniowa dezorganizacja zachowania.

II prawo określa zależność tych zmian od poziomu trudności zadania, które stoi przed podmiotem. Im zadanie trudniejsze, tym niższy jest optymalny poziom aktywizacji sprzyjający skutecznemu rozwiązywaniu. Inaczej mówiąc, przy trudnym zadaniu nawet małe pobudzenie może spowodować dezorganizację.

Pewien stopień aktywacji mózgu jest konieczny do poprawnego funkcjonowania w otoczeniu, do rozwiązywania zadań, ale bardzo silne pobudzenie emocjonalne dezorganizuje zachowanie.

PRZYKŁAD Tendencja do unikania lęku uczy nas, jak omijać trudności i przeszkody. Strach poprawia wyniki do pewnego stopnia, ale gdy przeskoczy optymalny dla jednostki poziom, praca zdezorganizuje się. Stanie się to tym szybciej, im trudniejsze zadanie postawimy przed podmiotem. Dezorganizacją nazywamy takie formy zachowania, które są nieprzemyślane, co zaburza orientacje w otoczeniu i  samoorientację. Maleje wówczas zdolność do samokontroli i panowania nad sobą. Dezorganizacja może przybierać różne formy:

1.       Lękliwe zahamowanie działania

2.       Gniew i działania agresywne

3.       Regresja

4.       Fiksacja

5.       Wystąpienie objawów przebytej choroby

Ad.1  Lękliwe zahamowanie działania może się przejawiać jako trudność w wykonaniu ruchów, przy równoczesnych objawach fizjologicznych tj. drżenie rąk, załamywanie się głosu itp. Przy silnym lęku może dojść do zahamowania działania w ogóle. Zjawiska takie obserwowane są przy lęku przed niepowodzeniem od którego zależy ich powodzenie życiowe.

Ad.2 Gniew, którego źródłem jest inny człowiek, może przejść we wrogość, a agresja w atak Agresja może przyjąć postać wyobrażeniową, werbalną lub fizyczną. Jej obiektem może być człowiek, zwierze, przedmiot, grupy, Sam podmiot (autoagresja). Autoagresja powstaje, gdy kierujemy na siebie agresję, której z pewnych powodów nie da się wyładować na właściwym podmiocie; albo tez pojawia się agresja intropunitywna, zwrócona do wewnątrz, która towarzyszy przekonaniu, że sami jesteśmy przyczyną trudnej sytuacji, w której się znaleźliśmy. Wg. Dollarda i Millera frustracja zawsze powoduje tendencje do zachowań agresywnych, które jednak niekoniecznie musza być wcielone w życie. Pobudzenie do agresji zależy od: siły popędu, który prowadził do wykonania zablokowanej frustracją czynności, wielkości przeszkody, oraz liczby kolejno doznawanych frustracji. W toku badań wykazano jednak, że frustracja nie zawsze prowadzi do agresji. Jedynie frustracja postrzegana jako arbitralna, niesprawiedliwa, uznana za umyślną złośliwość ze strony otoczenia , wywołuje wyraźne pobudzenie do tego typu reakcji. Eksperymenty wykazują, że działań agresywnych uczymy się przez naśladownictwo – modelowanie społeczne.  Inne badania dowodzą, ze agresja u człowieka powoduje niefrustrowanie go, lecz raczej atakowanie Atak fizyczny, niepochlebne uwagi łatwiej wywołują agresję niż frustracje. Zachowanie agresywne przejawia się często w podobnej formie co zachowanie asertywne.  Agresja i asertywność różnią się jednak bardzo istotnie celem, kierunkiem działania. Celem agresji jest świadome wyrządzenie szkody, a celem zachowania asertywności – obrona własnych wartości.