Lekcja 10

 Stres jest zjawiskiem ostrzegającym nas o zagrożeniu integralności naszego organizmu. Jest też systemem obronnym wyzwalającym automatycznie odruchy walki, wycofania się, unikania lub ucieczki. Jest on nieodzowny w borykaniu się z wrogim nieraz środowiskiem, chorobami oraz ze zniszczeniem żywej materii organizmu. Możemy napotkać definicję, która utożsamia odporność z faktem niereagowania przez człowieka pobudzeniem emocjonalnym, pomimo, ze znajduje się on w warunkach stresu. Czyli – odporność na stres to brak reakcji emocjonalnej na sytuację trudną. Taka niezdolność charakteryzuje między innymi osobowość psychopatyczną, socjo- i charakteropatów, spośród których najczęściej rekrutują  się groźni przestępcy. Odporność na stres może być rozumiana również jako zdolność do utrzymywania uprzedniego kierunku, sprawności i poziomu organizacji zachowania, pomimo występowania stresu. Takie rozumowanie odnosi się do wpływu, jaki wywiera sytuacja trudna na przebieg realizowanych czynności. Stan pobudzenia emocjonalnego występuje u osoby wyraźnie, ale nie dochodzi do dezorganizacji w zachowaniu, a jego podstawowe cele są realizowane. Wskaźnikiem odporności w tym ujęciu jest zdolność do zachowania „przytomności umysłu” : do racjonalnego działania i obiektywnego, krytycznego myślenia w dramatycznych okolicznościach życiowych. Przejawem odporności na stres w tym rozumieniu są zachowania, które wskazują na konsekwencje rozsądnego realizowania zadań życiowych pomimo niesprzyjających warunków. Mogą być nimi wypadki losowe, kłopoty rodzinne, niepowodzenia w pracy.

A, de Mello „ Nieodczuwanie silnych, negatywnych emocji, tj. złość, resentyment, nienawiść, nie oznacza nie robienia niczego w danej sytuacji. Nie jesteśmy pod wpływem emocji, ale szybko przechodzimy do działania. Stajemy się bardziej wyczuleni na ludzi (…) To bardzo ważne aby przystępować do działania, wiedzieć wszystko z pewnym dystansem. A negatywne, silne emocje taki dystans uniemożliwiają. Odporność na zakłócenia opisywana jest  jako zdolność człowieka do utrzymania optymalnego poziomu działania. Odporność na zakłócenia warunkuje tzw niezawodność. Zależy ona najprawdopodobniej od zdolności układu nerwowego. Do wytwarzania w korze mózgowej tzw. Dominat, czyli silnych ognisk pobudzania. Pojawiające się symptomy zaburzeń zachowania, występowanie sztywnych i utrwalonych wzorów reagowania obejmujących mechanizmy obronne ( zaburzenia przystosowania ), są wskaźnikami nieodporności emocjonalnej na stres.

 Właściwości odporności na stres:

1.       Uniwersalność odporności

2.       Zróżnicowany poziom odporności na specyficzne stresory

3.       Zmienność odporności  w czasie

Uniwersalność odporności jest zdolnością do skutecznego radzenia sobie z rozmaitymi sytuacjami trudnymi. Osoba jest odporna zarówno na zagrożenie fizyczne, deprywację pokarmową, jak i na nadmiar stymulacji (hałas, zmienność, rozmaitość wymagań społecznych) a także na sytuację ekspozycji społecznej i krytyki. Uniwersalność należałoby tu przedstawić jako kontinuum od całkowitej odporności do absolutnej nieodporności – gdy nawet nieznaczna trudność związana z dana sytuacją pociąga za sobą dezorganizację o bardzo dużym natężeniu

Zróżnicowany poziom odporności na różne sytuacje trudne można zaobserwować wśród ludzi z otoczenia, a także u samego siebie. Nasze specyficzne doświadczenia życiowe, zdolności maja istotny związek z naszymi reakcjami na konkretne trudności sytuacyjne.

Zachowania nieracjonalne:

- pobudzenie

_ ekscytacja

- lęk

- ucieczka

- spazmatyczny płacz

pojawiają się w sytuacjach, w których nasze kompetencje osobiste SA bezużyteczne. Dodatkowa kategoria opisującą odporność na stres jest tzw. Strefa obniżonej tolerancji na stres Rosenzweig „U każdego człowieka można odszukać takie sfery związane z traumami przeżywanymi we wczesnym dzieciństwie. W pewnych okolicznościach, które przypominają treść urazu przez podobieństwo do osób, zachowań osoba może reagować emocjami nieproporcjonalnymi do bodźców, bardzo silnymi i przez to niezrozumianymi dla otoczenia. Obserwowane zmiany w otoczeniu SA wtedy bardzo głębokie i na pozór niczym nie uzasadnione.