Lekcja 15b

 Między Ja realnym a Ja idealnym zawsze istnieje dystans, który zmienia się w ciągu życia, rozbieżność ta wzrasta między 40 – 50 rokiem życia, gdy robimy sobie bilans. Proces ten polega na zmianie samooceny, nie samoakceptacji. Samoocena może być: Parcjalna – gdy odnosi się do jednej cechy, sfery aktywności, kompetencji, globalna – gdy dotyczy większych obszarów funkcjonowania ( w określonej roli społecznej), albo gdy dotyczy całej osobowości.  Samooceny można tez charakteryzować ze względu na ich stałość jako :

- ustalone (niezmienne przez dłuższy czas), albo nieustalone (chwilowe) zależne od aktualnej sytuacji. Ze względu na proces ich powstania samooceny można podzielić na : - zależne od opinii innych, - niezależne od ocen zewnętrznych. Mogą być pozytywne i negatywne, jak i w skali: wysokie, przeciętne i niskie. Samoocena jako element samowiedzy jest zmienną subiektywna. Odnosimy ją jednak do ocen zewnętrznych przypisywanych jednostce. Porównując ją z tymi opiniami mówimy w końcu o stopniu adekwatności (trafności) samooceny – mówimy więc – że jest ona adekwatna, czyli realistyczna, zawyżona, lub zaniżona. Adekwatność naszych samoocen jest naszą względnie trwałą własnością, jeżeli dotyczy pewnej grupy sadów osobistych – określonej sfery funkcjonowania. Adekwatność samooceny zależy od sytuacji i treści analizowanej cechy. Im ważniejsza dla człowieka jest określona cecha, im większy zasób informacji o niej człowiek posiada, tym jego sady będą bardziej adekwatne. Mniej trafnie ludzie oceniają cechy osobowości a szczególnie inteligencję. Fakt, ze niektórzy SA w stanie sformułować trafne samooceny, świadczy o tym, ze są oni zdolni spojrzeć na siebie obiektywnie jako na jeden z obiektów poznania …. prawdomówność, uczciwość, atrakcyjność interpersonalną, inteligencję. Wszyscy zgadzamy się co do tego, że są to cechy ważne dla oceny i samooceny – ale nie powinny decydować o akceptacji i samoakceptacji, która powinna nam przysługiwać za sam fakt przyjścia na świat w postaci „ myślącej trzciny”. Kluczową rolę w procesie zawyżania samooceny odgrywa zjawisko faworyzacji, które ściśle wiąże się z unikaniem prawdziwych informacji o sobie. Ucieczka przed konfrontacja przed samym sobą oraz blokowanie niekorzystnych faktów umożliwiają stworzenie autoportretu cudownego „ kto bowiem jakąś własność posiada, temu do głowy nie przychodzi wystawianie jej na pokaz i podkreślać z afektacją, lecz jest o nią zupełnie spokojny” Mniej znaczna jest grupa ludzi o zaniżonych samoocenach. Istnieje wiele czynników wpływających na zaniżenie samooceny np. – zbyt surowe i represyjne wychowanie w rodzinie, status społeczny, - zaburzenia neurotyczne, - tradycje kulturowe w określonej grupie społecznej. Trafność jako zdolność do przewidywania zachowania nie budzi kontrowersji, ale trafność jako zgodność z opiniami większości potrafi nawet przerazić. Polega na sprycie i wyczuciu tego, co popularne – jest wyrazem dążenia do konformizmu.  „Łatwiej jest być mądrym dla innych niż dla siebie’ (La Rochefoucault)

Samoocena globalna to zbiór not, wystawionych sobie ocen za poszczególne nasze cechy i aktywności, za nasze życiowe dokonania i porażki. Kształtuje się ona w toku naszego życia, pochodzi od ważnych osób i nas samych, czasami ulega przeobrażeniu. W końcu w wyniku jakiejś  strategii uogólnia się.  Hierarchizujemy nasze cechy i zachowania w określonym porządku, „mnożymy” osiągalne rezultaty przez przysługujące im wagi i sumujemy. Samoodsłana samego siebie jest zarówno symptomem zdrowej osobowości, jak i oznacza osiąganie zdrowej osobowości. Odsłonięcie się jest ożywieniem rzeczywistego bycia sobą. To oczywiście łączy się z odwagą – odwagą bycia. Ja osoby rośnie, rozwija się tylko wtedy, kiedy w sposób otwarty komponuje się z Ja innych ludzi – przestaje rosnąć gdy jest tłumione.  / najpierw musisz poczuć, ze kochasz siebie, zanim naprawdę poczujesz, ze kocha Cie ktoś inny. To jest najważniejsze. Miłość nie wygasa, to siła napędowa całego ciała.