Lekcja 16d

 Doniesienia z badań

Ciekawa jest relacja pomiędzy umiejscowieniem kontroli a reakcja na wydarzenie kłopotliwe np. sytuacje niepewności wywołujące uczucie zakłopotania, oszukania. Typ reakcji „żyroskopowców” można określić jako „odwracanie pchnięcia”, a „radarowców” jako reakcje obronne wywołane zagrożeniem Ja. Osoby z kontrolą zewnętrzną częściej reagują bardziej serio, raczej lękiem oraz uruchomieniem reakcji obronnych. Osoby z kontrolą wewnętrzną reagują tu zabawowo, z poczuciem humoru. Są bardziej uodpornione na potencjalnie stresujące wydarzenia, rzadko wyrażają lęk czy depresje „Radarowcy” w badaniach profilu nastrojów wykazują także częściej lęk oraz ogólne napięcie, a „żyroskopowcy” – poczucie siły i energii. Marzenia osób z poczuciem kontroli zewnętrznej zawierają wiele elementów realnej przyszłości; jest w nich dużo lęku i niepowodzeń. Wtórnie wzmacnia to ich nastawienie lękowo – obronne. Marzenia ludzi z kontrola wewnętrzną dotyczą przyszłości, są mocno związane z potrzebą osiągnięć, co ułatwia podejmowanie działań ukierunkowanych na cel. Badania związku poczucia umiejscowienia kontroli ze stresującymi wydarzeniami życiowymi, zainteresowaniem społecznym i przystosowaniem wykazały, ze poczucie kontroli wewnętrznej jest mocno związane z wieloma symptomami dojrzałości. Ponadto, im więcej i im głębsze zaburzenia funkcjonowania wykazuje osoba, tym mniejsze jest jej zainteresowanie społeczne, a większy poziom poczucia kontroli zewnętrznej. Związek pomiędzy sytuacjami i zgeneralizowanym poczuciem umiejscowienia kontroli a podatnością na hipnozę: - zgeneralizowane poczucie umiejscowienia kontroli nie ma znaczenia dla podatności na sugestie hipnotyczne. Znaczące różnice pojawiły się natomiast w zakresie subiektywnego szacowania stopnia doznań hipnotycznych. „żyroskopowcy” mieli mniej fascynujące doznania, „radarowcy” mieli te doznania silne. Osoby z silną kontrolą zewnętrzną maja tendencje do konformizacji w sytuacjach społecznych ( czują albo czuli, to co inni od nich oczekują) Zależność między dysonansem poznawczym a poczuciem umiejscowienia kontroli – uwzględnienie wymiaru umiejscowienia kontroli pozwala wyjaśnić  wyniki interpretowane jedynie w granicach teorii dysonansu poznawczego, było by sprzeczne. Osoby z zewnętrznym umiejscowieniem kontroli w stworzonej sytuacji eksperymentalnej dotyczącej zmiany postaw w warunkach „wymuszonej ustępliwości” przejawiały silniejszą i dalej idącą zmianę postawy aniżeli osoby z poczuciem kontroli wewnętrznej. Poczucie kontroli wewnętrznej daje większą odporność na próbę zmiany postawy niż zewnętrzna kontrola. Zależność niezależności od pola w kontekście poczucia umiejscowienia kontroli – styl percepcyjny człowieka zależy od stopnia złożoności i struktury osobowości. Wynikami stopnia zróżnicowania są tu: - sposób ujmowania doświadczeń, - zróżnicowanie Ja, - stopień specjalizacji, - stopień ukierunkowania mechanizmów kontroli i obrony. Osoby niezależne od pola, to te, które potrafią spostrzegać analitycznie, natomiast zależne osoby spostrzegają wszystko globalnie. Większa modyfikacją stylu poznawczego za pomocą instrukcji uzyskuje się u osób z zewnętrznym umiejscowieniem kontroli wewnętrznej /osoby niezależne od pola maja generalnie lepiej rozwinięte poczucie indywidualnej tożsamości. Osoby zależne od pola tworzą obraz własnego Ja polegając w dużej mierze na opiniach innych/.  Umiejscowienie kontroli w aspektach funkcjonowania społecznego pogrupowano następująco:

- osoby z kontrola wewnętrzną maja większą odporność na nacisk grupy, bardziej polegają na własnych sądach, są bardziej pewne siebie

- próby wywierania „subtelnego” wpływu wyzwalają u osób z kontrolą wewnętrzną silną reakcję

- badania nad zmianami postaw wykazują, że „żyroskopowcy” trudniej zmieniają swoje postawy; silnie pośredniczy tu prestiż źródła nadawanych informacji bardzo ważny dla „radarowców” natomiast dla „żyroskopowców” była bardzo  niska treść komunikatów ( co powiedziano, a nie kto)

-badania nad udziałem w akcjach społecznych i politycznych są rozbieżne; „żyroskopowcy” SA bardzo aktywni.

- w sytuacjach obdarzania władzą nad innymi „radarowcy” w swoich oddziaływaniach wykazują więcej przemocy, „żyroskopowcy” używają technik opartych na perswazji.

- „żyroskopowcy” wykazują większe tendencje do zachowań pomocnych, a gw. w sytuacjach „twarzą w twarz”

Poczucie umiejscowienia kontroli związane jest z przekonaniem o tym, gdzie leży przyczyna różnych zdarzeń.

Ćwiczenie 1

Spróbuj przeprowadzić trzy rozmowy na temat marzeń, z osobami reprezentującymi różne poczucie umiejscowienia kontroli. Zbierz je wg. perspektywy czasu (marzenia z przeszłości, przyszłości), dominujące emocje ( strach ,radość, ..),  planowanie osiągnięcia, czy unikanie porażek, poziom Wiery w realizacje,  kontrola wzmocnienia, od kogo zależy realizacja. Zobacz co zaobserwowałeś?, Czy są różnice?