Lekcja 18c

 Styl komunikacji jest sposobem prowadzenia rozmowy, w którym uwidacznia się stosunek nadawcy do odbiorcy i do samego siebie. Wyróżniamy dwa podstawowe style komunikacji: partnerski i niepartnerski, które różnią się stopniem koncentracji uwagi na sobie wobec uwagi poświęconej partnerowi rozmowy.

Styl partnerski

Staramy się uwzględnić własne potrzeby i preferujemy na takim samym poziomie, co pragnienia i oczekiwania naszego partnera. Traktujemy siebie i innych jako osoby, którym przysługują te same prawa i te same obowiązki. Prowadząc rozmowę w partnerskim stylu, staramy się,  aby potrzeby i zamierzenia jednej i drugiej strony mogły być zrealizowane. Nie narzucamy tu własnego sposobu myślenia, swego stanowiska, czy punktu widzenia. Rozmówcy nie nakłaniają się wzajemnie do zmiany poglądów. Występuje tu tolerancja i szacunek wszelkiej odmienności. Odbiorca nie jest narażony na słuchanie rad, czy nakazów. Spotyka się raczej z przekazywaniem informacji, które poszerzają jego wiedzę w określonej dziedzinie. Nadawca, który nie akceptuje pewnych zachowań stara się uświadomić odbiorcy konsekwencje jego postępowania, oraz poszerzyć wiedzę o możliwościach alternatywnych. Nie ma tu próby wywierania wpływu. Możemy wypowiadać własne zdanie, ale pozwalamy partnerowi przedstawić jego pogląd. Człowiek stosujący partnerski styl komunikowania się potrafi słuchać z uwagą. Gdy sam mówi, stara się, by jego wypowiedzi były jasne i zrozumiałe, a gdy odbiera treść – domaga się sformułowań czytelnych dla niego. Rozmowy te zaczynają i kończą się za zgodą obu osób, a w toku nie zdarzają się przerywania wypowiedzi. Kiedy obie osoby realizują swoje potrzeby, ich kontakt może być wzajemnie satysfakcjonujący. W komunikacji partnerskiej łatwo możemy uzyskać porozumienie, ponieważ uważnie słuchamy, dbamy o jakość wypowiedzi i prosimy rozmówcę o taką samą troskę. Czasami potwierdzamy odbiór poszczególnych sygnałów, uzgadniamy ich znaczenie, a także klasyfikujemy. Ważną konsekwencją stosowania tego stylu komunikacji jest tworzenie klimatu sprzyjającego ekspresji emocjonalnej. Nie czując się ocenianymi i mogąc realizować własne potrzeby, prawdopodobnie częściej będziemy mieli tendencje do dzielenia się przeżyciami o treści osobistej. Nasze wypowiedzi będą formułowane wprost, będziemy też skłonni udzielać informacji zwrotnych i ujawniać własne Ja. Doświadczając akceptacji, nie możemy poczuć się nudni, mało wartościowi, czy śmieszni dla innych. Jednocześnie nikt nas nie pociesza, nie lituje się nad nami. Mamy szansę poczuć się silni i odpowiedzialni, ponieważ partner traktuje nas jako kogoś dojrzałego i równego sobie. Mamy szanse poczucia bezradności, zagubienia zamienić na decyzje, możliwości, mobilizację … Szczególne wątpliwości budzą sytuacje komunikowania się z osobami agresywnymi o postawach antyspołecznych. Partnerski sposób potraktowania może stać się czynnikiem zapoczątkowującym pozytywną zmianę

Ćwiczenie

Poszukaj w pamięci jak największej liczby przykładów przemian. Chodzi tu o przeżycia, lub bycie świadkiem albo inicjatorem dramatycznej zmiany na lepsze w efekcie podjęcia komunikacji partnerskiej z bardzo zranionymi emocjonalnie i zaburzonymi jednostkami.

Niepartnerski styl komunikacji

Komunikujący się w tym stylu człowiek własne potrzeby i oczekiwania traktuje inaczej niż preferencje i zamiary swojego towarzysza. Można tu zaobserwować dwa zjawiska: - egocentryczną koncentracje na sobie z ignorowaniem potrzeb innych, - prawie całkowitą rezygnację z realizacji własnych potrzeb i zamiarów na rzecz podporządkowania się interesom drugiej osoby. Osoba komunikująca się w ten pierwszy sposób może nie brać pod uwagę żadnych praw partnerskich. Może rozpocząć i kończyć rozmowę na własne życzenie. Pojawia się tu narzucanie tematu, przerywanie wypowiedzi. Często mówca nie dba aby jego komunikat miał formę przystępną i zrozumiałą. Nie słucha i wcale się tego nie domaga. Nadawca komunikujący się w stylu niepartnerskim usiłuje wywierać wpływ na postępowanie swego odbiorcy, pragnie nim kierować, wydaje zakazy i nakazy Czasami próby wywierania wpływu są mniej jawne dla obserwatorów – zamiast bezpośredniego namawiania do zmiany poglądów spotykamy się z sugerowaniem decyzji, z radami … Styl niepartnerski w jego drugiej formie spowodowany jest całkowitym deprecjonowaniem własnych potrzeb. Jego korzenie tkwią najprawdopodobniej w braku poczucia własnej wartości. Osoby przyjmujące ten styl pozwalają innym kierować rozmowa, ulegają naciskom, spełniają oczekiwania, przyjmują rady i sugestie, które potem próbują zastosować.

Ćwiczenie

Dokonaj wnikliwej analizy funkcjonowania komunikacyjnego autentycznej osoby z otoczenia. Wybierz człowieka, który posługuje się niepartnerskim stylem w wersji koncentrowania się na potrzebach partnera. Opisz sposoby jego porozumiewania się ze znajomymi oraz w sytuacjach nowych.

W takim typie komunikacji nie ma szans na udzielenie informacji zwrotnych, dzielenie się uczuciami, podejmowanie wątków osobistych przeżyć. Nie rozmawia się nawet na temat samej rozmowy – brak meta komunikacji. Nie możemy tu uzyskać poczucia porozumienia ani też obustronnej satysfakcji uczestników interakcji – jest ona niesatysfakcjonująca przynajmniej dla jednego z uczestników. Styl ten daje możliwość podporządkowania sobie drugiej osoby i czerpania z tego pewnych korzyści, takich jak przyjemność posiadania władzy, wykorzystywanie zachowania i kompetencji drugiej osoby do realizacji własnych zamiarów czy też pozostanie w poczuciu bezpieczeństwa (złudnego) wynikającego z zachowania dystansu i nieujawnienia własnej potrzeby. Jeżeli ktoś jest skrajnie uległy wobec życzeń i zachcianek partnera, może w ten sposób „uzależnić „ inna osobę od siebie. Widać to w relacji dziecka z rodzicami, którzy spełniają wszystkie jego żądania. Ma ono wtedy mniejszą potrzebę poszukiwania innych relacji np. z rówieśnikami, nie ponosi ryzyka nawiązywania takich kontaktów, w których musiałby o coś walczyć lub z czegoś zrezygnować.