Lekcja 23c

 Wszystkie błędy mogą wynikać z indywidualnych właściwości członków grupy, albo być efektem właściwości grupy. Duże znaczenie dla grupowego myślenia ma wysoka spójność. Gdy grupa jest spójna, jej członkowie pozytywnie ją wartościują, chcąc do niej należeć, wyrażają solidarność, wzajemną sympatię, lubią spotkania zadaniowe grupy. Spójność grupy, niestety obniża efektywność działania. Im większa spójność, tym większa szansa na pojawienie się błędów wynikających z syndromu myślenia grupowego.  Drugi czynnik wzmagający jego działanie wiąże się z wyzwalaniem konformizmu wobec norm grupowych. Jeżeli członek grupy nie stosuje się do jej norm wewnętrznych, grupa ma początkowo bardzo silne tendencje do „sprowadzenia go na prawidłową drogę”, lecz gdy te wysiłki okazują się nieskuteczne, odrzuca dewianta dla zachowania jedności grupy.  Zaobserwowano też tendencje do dehumanizowania grupy, z którymi walczy czy rywalizuje w postaci rozwijania stereotypowych wyobrażeń. Inne ważne zjawisko to tendencja do „przesunięcia ryzyka”. Polega ona na zastosowaniu bardziej ryzykownych decyzji od tych, które podjął by karzy uczestnik grupy w indywidualnych wyborach Myślenie grupowe odnosi się do spadku psychicznej efektywności, realizmu i osądu moralnego, spowodowanych wewnątrzgrupowymi naciskami. Symptom systemu grupowego wg. Janisa

1.       Iluzja wszechmocności czyli niezwyciężoności podzielana przez większość grupy stwarza przekonanie o sukcesie i skłania do podejmowania ryzyka.

2.       Obronna racjonalizacja działania, by pomijać ostrzeżenia nakłaniające do powtórnego rozpatrywania wątpliwości.

3.       Niekwestionowana wiara we wrodzoną moralność grupy. Skłania to do ignorowania w kategoriach moralnych możliwych konsekwencji decyzji.

4.       Stereotypowe wizerunki przeciwników jako złych i słabych.

5.       Bezpośredni nacisk na każdego uczestnika, który przedstawia argumenty przeciwko grupowym stereotypom.

6.       Autocenzura, której działanie polega na minimalizowaniu ról istniejących w nas kontrargumentów i wątpliwości.

7.       Iluzja jednomyślności wzmacniana przekonaniem, ze milczenie jest wyrazem zgody.

8.       Wyłonienie z grupy „stróżów poprawnego myślenia”, których zadaniem jest ochrona grupy przed dopływem niepomyślnych informacji.

Im częściej  te objawy się pojawiają tym gorsza jest jakość podejmowanych decyzji. Optymalny poziom funkcjonowania decyzyjnego wykazują grupy o umiarkowanej spójności. Jak można osiągnąć korzyści wynikające ze spójności, nie ponosząc strat z grupowego myślenia:

1.Lider powinien wzmacniać zachowania krytyczne, akceptować krytykę, co pozwala mu tłumić sprzeciw.

2.Lider powinien być bezstronny

3. Do pracy nad tym samym problemem powinno powołać kilka niezależnych grup i gryp oceniających

4. Grupa decyzyjna powinna okresowo dzielić się na podgrupy i pracować niezależnie.

5. Każdy członek grupy powinien dyskutować o problemie na zewnątrz grupy i badać reakcje osób na propozycje rozwiązania.

6.Powinno powoływać się niezależnych ekspertów>

7. Na spotkaniach grupy poświęconych alternatywnej ocenie rozwiązania, choć jeden członek powinien przyjąć stanowisko „adwokata diabła” – podając zręczne i trudne do obalenia argumenty przeciw obranej opcji

8. Należy poświęcić czas i uwagę problemom reakcji oraz intencji rywali. Np. technika psychodramy

9. po uzyskaniu względnej zgody na określone rozwiązanie należy odbyć jeszcze dodatkowe spotkanie poświęcone wyrażaniu wszystkich pozostałych wątpliwości.