oryginalna42@pino.pl

 Oparcie może przybierać postać ciągłą wówczas,  gdy jest udzielane w trwałej relacji ze znaczącą osobą lub grupą, pomagające w rozwiązywaniu problemów życia. Pomagający zapewniają  pomoc w radzeniu sobie z poszczególnymi rodzajami długotrwałych obciążeń i niedostatków. Oparcie może być tez nieciągłe (krótkoterminowe ) – udzielone od czasu do czasu w razie gwałtownej potrzeby, lub ostrego kryzysu. Każda z takich relacji składa się z trzech elementów:

- znaczący inny – pomagają osobie w mobilizacji jej psychicznych zasobów i w opanowaniu problemów emocjonalnych

- uczestniczą  oni w pracy nad zadaniami osoby potrzebującej oparcia

- zapewniają jej dodatkowe zestawy materiałów, narzędzi, poznawczego przewodnictwa, które są niezbędne do poradzenia sobie z sytuacja trudną.

Systemy oparcia mogą działać na dwa sposoby 9 chronić nas przed ograniczoną lub źle działającą informacją zwrotna pochodzącą od społeczeństwa jako całość):

1.       Mogą zbierać i gromadzić wskazówki istniejące już w świecie, ofiarować człowiekowi przewodzenie, by mógł znaleźć dla siebie bezpieczne rozwiązanie. Mogą tez dokonywać interpretacji opartych na realistycznych podstawach takich wskazówek, które inaczej byłyby dla człowieka niezrozumiałe.

2.       Systemy te mogą działać na zasadzie schronienia, azylu, do którego człowiek może przychodzić wypadami w pełne stresów środowisko, aby odpocząć i zregenerować siły

Systemy oparcia mogą stanowić „wyspę „ stabilności i komfortu na burzliwym morzu codziennego życia. Człowiek posiadający kilka podtrzymujących go grup może poruszać się od jednej „wyspy” do drugiej, będąc prawie całkowicie chronionym przed światem stresów. System oparcia to cos więcej niż przypadkowe czy okazjonalne związki społeczne. System ten tworzy trwający w czasie wzór związków, które odgrywają znaczną rolę w podtrzymywaniu psychicznej i fizycznej spójności człowieka. Systemy oparcia mogą mieć charakter spontaniczny, czyli nie zorganizowany przez kogoś zainteresowanego utrzymaniem zdrowie, lecz wynikających z ludzkich potrzeb oraz naturalnych reakcjach ludzi na nie, lub też z wartości i tradycji. Drugim typem jest rodzaj planowanego, zorganizowanego układu. Najbardziej zainteresowani są ludzie, którzy doświadczyli  głębokiego cierpienia Najbardziej rozpowszechnione, naturalne  systemy wsparcia to związki małżeńskie i rodzicielskie. Im bardziej niestabilna sytuacja ogólna, tym bardziej określone i surowe staja się te zobowiązania do świadczenia sobie nawzajem pomocy. Zasadniczymi elementami dla skuteczności działania naturalnych systemów oparcia są : szacunek, wrażliwość na potrzeby wszystkich członków grupy oraz skuteczny sposób komunikowania się wewnątrz grupy.  Osoby samotne i ubogie często wykazują tendencje do skupienia się w trwałych grupach pozarodzinnych, którym przewodzi dominująca kobieta, pełniąca role przewodzącej i kontrolującej matki dla osób samotnych.  Większość grup przyjmuje postać wzorującej się na układzie rodzinnym. Najważniejszym powodem pozostania w takich grupach  jest poczucie, że każdego, kto do niej należy, inni traktują jako unikalną jednostkę, próbują zaspokoić jego potrzeby, popierają jego działania w sposób pełen miłości. W szczególnie trudnych sytuacjach system oparcia jest wspomagany przez „ nieformalnych pomaga czy. Przykładem takich sytuacji może być podjęcie decyzji o konieczności leczenia psychiatrycznego. Znaczący wpływ na decyzje o poszukiwaniu pomocy miały osoby, które były starsze, miały ustabilizowaną sytuacje mieszkaniową, pochodziły z wyższych sfer socjalno ekonomicznych, były towarzyskie i –często miały doświadczenie z chorymi psychicznie osobami w swoim systemie rodzinnym.

 Poszukiwanie i udzielanie wsparcia

Bywamy czasem prospołeczni ( gdy działamy na rzecz innych),  czasem zaś aspołeczni ( gdy negujemy wartości grupowe i preferujemy zachowania egoistyczne )  mogą zaistnieć też w nas tendencje antyspołeczne ( gdy działamy przeciwko grupie, szkodzimy jej). Epidemiolog J.C. Cassel  : „ Zwiększona podatność  na choroby pojawia się w sytuacji, gdy osoby nie otrzymują żadnego dowodu na to,  że ich działania prowadzą do pożądanych, oczekiwanych rezultatów.” Dowody te powinny przyjmować postać informacji zwrotnych. Najbardziej patogenne jest, kiedy informacja zwrotna, zawierająca oczekiwania i oceny jego działań, nie jest przekazywana w sposób konsekwentny. Człowiek nie wie, jak jest oceniany ani jak wyglądają kryteria kierujące tym ocenianiem. Nie potrafi dostrzec i zinterpretować tych sygnałów, które pozwalają mu przewidzieć wrogie czy też przyjazne nastawienie otoczenia społecznego. Autonomiczny układ nerwowy i mechanizmy hormonalne są w stanie ciągłego pogotowia, pojawia się fizjologiczne wyczerpanie i zmęczenie, które zwiększa podatność na wiele zaburzeń fizycznych oraz umysłowych I to może być podstawowym czynnikiem zaburzającym nasze reakcje. To niebezpieczeństwo może powiększyć się ze względu na pojawienie się dodatkowych czynników tj. :

- rozmiar i gęstość miejskiej populacji

- konieczność pokonywania wielkich odległości podczas codziennych zajęć.

Podobnie obciążająco działa :

- konieczność nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi

- konflikt natury rasowej i kulturowej

Brak ogólnie przyjętych norm kulturowych

- masowe przemieszczanie się ludzi

Także i rozwój wielkich, bezosobowych i skomplikowanych instytucji głęboko wpływa na nas, którzy często nie rozumiemy do końca mechanizmów ich funkcjonowania. Jednak SA czynniki, które działają jak „bufory” ochraniające jednostkę przed konsekwencjami społecznej dezorganizacji. Można wymienić tu:

A.      Czynniki biologiczne –umożliwiają fizjologiczne dostosowanie się do zróżnicowanych warunków środowiskowych

B.      Zabezpieczające procesy społeczne np. charakter i siła oparcia dostępne w grupie.

Uszkadzający efekt pogmatwania lub braku informacji zwrotnej można załagodzić „zakorzenieniem się” we własnej sieci społecznej. Sieci takie zapewniają ludziom ciągłość informacji o tym,  czego spodziewają się po nich inni, oparcie i pomoc w wykonywaniu zadań oraz odpowiednie nagrody. Badania G.Caplan wykazały :

Iż reakcje w odpowiedzi na kryzys zależą nie tylko od charakteru stresorów oraz aktualnej siły osobowości człowieka, lecz,  co jeszcze ważniejsze, od oparcia emocjonalnego i zorientowanej na dawanie pomocy sieci społecznej, w której człowiek funkcjonuje w czasie borykania się z tą sytuacja kryzysową. Oczywiście reakcje te są tym bardziej racjonalne, optymalne z punktu widzenia osoby, im większe i lepsze wsparcie społeczne ona otrzymuje. Człowiek ma wiele różnych potrzeb, które domagają się zaspokojenia w trwałych relacjach międzyludzkich np. potrzeba miłości, intymności, których realizacja pozwala na swobodne, spontaniczne wyrażanie uczuć, potrzeba własnej tożsamości oraz wartości jako jednostki, a także potrzeba doznania opieki i zależności, otrzymywanie pomocy w zadaniach oraz oparcia w kierowaniu emocjami i kontrolowanie impulsów. Większość z nas rozwija i podtrzymuje poczucie własnego komfortu psychicznego tzw. „ dobrego bycia „, które jest możliwe do uzyskania m/innymi dzięki zaspokojeniu potrzeb realizowanemu poprzez  nawiązywaniu szeregu relacji w ciągu całego życia. Dopiero szereg ten – jako całość – zaspokaja możliwe potrzeby. Są to np. relacje małżeńskie, rodzicielskie i inne formy związków pełne intymności i miłości. Charakterystyczne cechy zbiorowości społecznych chroniących jednostkę przed zaburzeniami, jest to, że w relacjach z innymi człowiek traktowany jest jako unikalna, niepowtarzalna jednostka. „ Inne osoby wewnątrz grupy oparcia interesują się człowiekiem w osobisty sposób”. Osoby te posługują się jasnym językiem, mówią czego się po nas spodziewają, doradzają nam określone sposoby zachowania, obserwują nasze działania, nagradzają i oceniają je. Są one wrażliwe na określone potrzeby, te SA dla nich warte szacunki i zaspokojenia.