oryginalna42@pino.pl

 Ćwiczenie 1

Podaj przykład samooceny nieustalonej, wysokiej i negatywnej za razem. Dalej przykład globalnej, ustalonej i adekwatnej. Wstaw w luki

Piotr mawia o sobie, ze jest genialny, ………………….. Inni nie podzielają jego opinii. …………………..Jednak uważa on, ze jest marnym tenisistą ………………………., chociaż uzyskał już awans do finału rozgrywek. …………………….. Porównując się z bratem zmienił zdanie na ten temat ………………………….., ale mimo perswazji rodziny, pozostał przy stanowisku ujmującym możliwości swego umysłu jako wyjątkowe ……………………….Gdy kobiety podziwiają go uważa się za przystojnego …………………………., a gdy spotyka krytyczne stwierdzenie, sam twierdzi, ze jest paskudny ………………………..Określa siebie, jako przeciętnego piechura ………………… słabego pływaka ……………………….i beznadziejnego matematyka …………………….

Ćwiczenie 2

Szybko i bez zastanowienia dopisz końcówki:

- zachwycam się sobą, gdy ……………

- mogę zawsze polegać na moim …………………

- uwielbiam siebie, gdy ……………………….

- jestem znakomity w ………………………..

- świetnie udaje mi się ……………………………

- bardzo mi się podoba we mnie ……………….

-  jestem z siebie dumny, kiedy ………………………..

- jestem rewelacyjny w ………………………..

- nigdy nie zawiodłem się na moim …………………………..

 Między Ja realnym a Ja idealnym zawsze istnieje dystans, który zmienia się w ciągu życia, rozbieżność ta wzrasta między 40 – 50 rokiem życia, gdy robimy sobie bilans. Proces ten polega na zmianie samooceny, nie samoakceptacji. Samoocena może być: Parcjalna – gdy odnosi się do jednej cechy, sfery aktywności, kompetencji, globalna – gdy dotyczy większych obszarów funkcjonowania ( w określonej roli społecznej), albo gdy dotyczy całej osobowości.  Samooceny można tez charakteryzować ze względu na ich stałość jako :

- ustalone (niezmienne przez dłuższy czas), albo nieustalone (chwilowe) zależne od aktualnej sytuacji. Ze względu na proces ich powstania samooceny można podzielić na : - zależne od opinii innych, - niezależne od ocen zewnętrznych. Mogą być pozytywne i negatywne, jak i w skali: wysokie, przeciętne i niskie. Samoocena jako element samowiedzy jest zmienną subiektywna. Odnosimy ją jednak do ocen zewnętrznych przypisywanych jednostce. Porównując ją z tymi opiniami mówimy w końcu o stopniu adekwatności (trafności) samooceny – mówimy więc – że jest ona adekwatna, czyli realistyczna, zawyżona, lub zaniżona. Adekwatność naszych samoocen jest naszą względnie trwałą własnością, jeżeli dotyczy pewnej grupy sadów osobistych – określonej sfery funkcjonowania. Adekwatność samooceny zależy od sytuacji i treści analizowanej cechy. Im ważniejsza dla człowieka jest określona cecha, im większy zasób informacji o niej człowiek posiada, tym jego sady będą bardziej adekwatne. Mniej trafnie ludzie oceniają cechy osobowości a szczególnie inteligencję. Fakt, ze niektórzy SA w stanie sformułować trafne samooceny, świadczy o tym, ze są oni zdolni spojrzeć na siebie obiektywnie jako na jeden z obiektów poznania …. prawdomówność, uczciwość, atrakcyjność interpersonalną, inteligencję. Wszyscy zgadzamy się co do tego, że są to cechy ważne dla oceny i samooceny – ale nie powinny decydować o akceptacji i samoakceptacji, która powinna nam przysługiwać za sam fakt przyjścia na świat w postaci „ myślącej trzciny”. Kluczową rolę w procesie zawyżania samooceny odgrywa zjawisko faworyzacji, które ściśle wiąże się z unikaniem prawdziwych informacji o sobie. Ucieczka przed konfrontacja przed samym sobą oraz blokowanie niekorzystnych faktów umożliwiają stworzenie autoportretu cudownego „ kto bowiem jakąś własność posiada, temu do głowy nie przychodzi wystawianie jej na pokaz i podkreślać z afektacją, lecz jest o nią zupełnie spokojny” Mniej znaczna jest grupa ludzi o zaniżonych samoocenach. Istnieje wiele czynników wpływających na zaniżenie samooceny np. – zbyt surowe i represyjne wychowanie w rodzinie, status społeczny, - zaburzenia neurotyczne, - tradycje kulturowe w określonej grupie społecznej. Trafność jako zdolność do przewidywania zachowania nie budzi kontrowersji, ale trafność jako zgodność z opiniami większości potrafi nawet przerazić. Polega na sprycie i wyczuciu tego, co popularne – jest wyrazem dążenia do konformizmu.  „Łatwiej jest być mądrym dla innych niż dla siebie’ (La Rochefoucault)

Samoocena globalna to zbiór not, wystawionych sobie ocen za poszczególne nasze cechy i aktywności, za nasze życiowe dokonania i porażki. Kształtuje się ona w toku naszego życia, pochodzi od ważnych osób i nas samych, czasami ulega przeobrażeniu. W końcu w wyniku jakiejś  strategii uogólnia się.  Hierarchizujemy nasze cechy i zachowania w określonym porządku, „mnożymy” osiągalne rezultaty przez przysługujące im wagi i sumujemy. Samoodsłana samego siebie jest zarówno symptomem zdrowej osobowości, jak i oznacza osiąganie zdrowej osobowości. Odsłonięcie się jest ożywieniem rzeczywistego bycia sobą. To oczywiście łączy się z odwagą – odwagą bycia. Ja osoby rośnie, rozwija się tylko wtedy, kiedy w sposób otwarty komponuje się z Ja innych ludzi – przestaje rosnąć gdy jest tłumione.  / najpierw musisz poczuć, ze kochasz siebie, zanim naprawdę poczujesz, ze kocha Cie ktoś inny. To jest najważniejsze. Miłość nie wygasa, to siła napędowa całego ciała.

 Ćwiczenie 1

Wybierz co najmniej 7 cech, umiejętności czy własności, które sam uważasz za istotne dla swojego aktualnego funkcjonowania. Maja być różnorodne i dotyczyć  co najmniej kilku sfer funkcjonowania (pracy zawodowej, życia rodzinnego, hobby). Wpisz w tabelkę:

Cecha(jaki jesteś)     Standard (jaki chciałbyś być)  Możliwości (Jakim mógłbym być)    Oczekiwania

                                                                                                                                             (jaki powinienem być  

                                                                                                                                             wg. innych)   

Zwróć uwagę zarówno na te cechy, których opisy nie różnią się zasadniczo, jak i na te, dla których treści te są bardzo zróżnicowane. Ciekawe, które cechy SA oceniane w różnych perspektywach zgodnie: te negatywne, czy te pozytywne? Co to dla Ciebie znaczy?

Ćwiczenie 2

Pomyśl o swoim dzieciństwie … o ważnych osobach z tego okresu. Postaraj się przywołać w pamięci  jak najwięcej wspomnień dotyczących oceniania Ciebie, opiniowania, przypisywania Ci różnych cech . Wspominaj i te dobre i te złe przeżycia Chłoń: obrazy, dźwięki doznania, smaki, zapachy. Możesz wspomnisz babcie mówiąca „kochany wnusio(a)    Zbilansuj to co potrafisz sobie przypomnieć. Pomyśl o tym jak często pochopnie wydajemy opinię bezbronnym maluchom; zauważ jak cudownym kapitałem, SA te pierwsze dobre oceny. Są one źródłem naszej witalności,  siły, radości i optymizmu.

Ćwiczenie 3

Opisz siebie w 7 zdaniach w liście do: matki, pracodawcy, przyjaciela. Do opisu wybieraj cechy i działania, które mogą być istotne dla adresata. Trzymaj się limitu długości listu. Ciekawe, czym różnią się Twoje listy? W jaki sposób dokonujesz własnej autoprezentacji?

 Sądy opisowe i samooceny. Każdy z nas formułuje tylko jeden sąd w określonej sprawie np.  mówisz, że znasz dwa języki obce (sąd opisowy) i oceniasz, że te umiejętności są zbyt małe ( samoocena). Natomiast nasze pragnienia i aspiracje mogą być różne w tej samej sprawie, np. możemy formułować standard optymalny ( idealnie byłoby znać 4 języki obce), oraz taki,  który dostarczy stanu „przyzwoitego”, zadawalającego, normalnego ( powinienem znać dwa języki obce na dobrym poziomie) Stany pożądane, czyli treści naszych standardów, uważamy subiektywnie za bardziej cenne niż stany aktualne. Wartości naszych pragnień są najczęściej wyższe dla nas aniżeli wartości naszych samoocen. W pewnych, określonych jednak wartościach naszych stanów pożądanych i aktualnych jest identyczna. Wówczas osoba dąży jedynie do zachowania status quo, utrzymania aktualnego obrazu siebie. Odpowiednim przykładem jest dążenie osoby starzejącej się do zachowania dotychczasowej sprawności umysłowej i fizycznej. Ważne, aby odróżnić pytania: „Jaki chciałbym być?” - - pytanie o standardy, „Jaki mógłbym być?” – o możliwość, która wchodzi w skład samooceny i samoopisu, „Czego inni oczekują ode mnie?” – pytanie dotyczące wiedzy o innych ludziach.  Standardy osobiste nie zawsze są reprezentowane w naszej świadomości. Ich treść zależy od środowiska rodzinnego, w którym wyrośliśmy, od statusu społeczno-ekonomicznego, naszego otoczenia, od cech indywidualnej psychiki – typu osobowości oraz od tradycji kulturowej naszej grupy. Obraz własnej osoby tworzymy zbierając dane oraz odpowiednio je integrując.  Ludzie często zdaja sobie sprawę z pochodzenia swoich samoocen i standardów, mówią,  posługują się samoobserwacją, porównaniami, opiniami ważnych w ich życiu ludzi, Stosowane SA trzy ogólne strategie kombinacji informacji na swój temat :

1 Liniowa (kompensacyjna) polegająca na sumowaniu dostępnych informacji o sukcesach, niepowodzeniach, wadach i zaletach. Biorąc pod uwagę sumę opinii formułujemy ogólny sąd opisowy.

2 Koniunkcyjna – jednostka formułuje wysokie samooceny jedynie wtedy, gdy wszystkie informacje są pozytywne. Jedno niepowodzenie może spowodować gwałtowne zaniżenie całej samooceny . Często stosują je osoby o generalnie niskiej samoocenie

3 Alternatywna – osoba formułuje wysokie samooceny, gdy co najmniej jedna informacja jest pozytywna; o samoocenie decydują najlepsze momenty życia. Prowadzi wiec ona do samooceny zawyżonej ( charakterystyczna dla psychotyków lub niektórych przestępców o osobowości psychopatycznej)

Okazuje się, że ludzie opisujący i oceniający świat zewnętrzny najczęściej stosują strategie liniowe, ale rzadko zdaja sobie z tego sprawę. Zakres i treść wypowiedzi o sobie zależą od dystansu psychologicznego między ludźmi. Im bardziej sztywne i oficjalne SA stosunki między ludźmi, im chłodniejsza wzajemna relacja, tym treści osobiste SA bardziej ubogie, skąpe i płytkie. Dążenia do uzyskania aprobaty społecznej decydująco wpływają na naszą autoprezentacje. Dążąc do uzyskania podobieństwa prawdopodobnie zapewniamy sobie większe poczucie bezpieczeństwa, spodziewając się zachowań przyjaznych wobec nas. Nie jest to prawdopodobieństwo rzeczywiście spostrzegane, lecz rodzaj mniej lub bardziej świadomych manipulacji – dążeń do upodobnienia się, które wynika chyba z niepokoju związanego z przewidywalną sytuacja oceny.

Struktura samowiedzy może przyjąć postać:

- zatomizowaną – kiedy jest zbiorem luźnych, rozproszonych sądów osobistych, a nie ma w niej sadów ogólnych, ani też hipotez wyjaśniających.

- wiązkowa -  kiedy przyjmuje postać układów sądów, między którymi zachodzą pewne relacje – poszczególne elementy są spójne i zgodne, ale układ nie tworzy całości

- hierarchiczny – gdy składa się na nią wiele poziomów ogólności

- mieszaną – gdy występują elementy poprzednich typów.

Nie u każdego w strukturze samowiedzy pojawia się pełna harmonia. Im bardziej system samowiedzy jest zintegrowany, im więcej w nim sadów uporządkowanych hierarchicznie i mniej sądów rozproszonych, tym mniej występuje w nim sprzeczności. Samooceny i standardy centralne, te, które pełnią szczególnie istotną rolę w życiu jednostki, są z reguły bardziej spójne niż sądy peryferyczne, dotyczące spraw mniej istotnych. Każdy człowiek z reguły przypisuje niższe wartości cechom przez niego pożądanym.