oryginalna42@pino.pl

 Ćwiczenie

Poszukaj w różnych źródłach danych na temat praktyk stosowanych w przeszłości przez społeczeństwo wobec osób prawdopodobnie chorych psychicznie. Wypędzenie, inne formy izolacji, tortury, a nawet skazywanie na śmierć. Na czym polegała ich inność?, Czy i w jaki sposób były te osoby groźne dla otoczenia? Może potrafisz zinterpretować prezentowane przez nie symptomy w innych kategoriach niż nawiedzenie przez złe duchy? Czy spotkałeś się w legendach z tym tematem?

Najczęściej stosowanymi kryteriami choroby psychicznej są następujące przesłanki: - pozostawanie pod opieką psychiatry, - opinia szanowanych członków społeczności o tym, że zachowanie jest skutkiem złego przystosowania, - znawca – psychiatra lub psycholog stawia diagnozę zaburzeń, - wyniki testów tej osoby odbiegają od norm wyznaczonych dla grupy określonej jako normalna, -  osoba sama twierdzi, że jest chora lub robi to pośrednio przez uczucie lęku, rozpaczy, nieadekwatności, -  człowiek zachowuje się w sposób zwracający uwagę jako odbiegający od norm akceptowanych przez większość czynników społeczności. Model medyczny choroby psychicznej polega na przyjęciu następujących założeń: a)  Nienormalne zachowania  są objawem choroby; b) Objawy SA oznakami wewnętrznych stanów lub procesów patologicznych; c) Choroba psychiczna jest spowodowana: zaburzeniami genetycznymi, biochemicznymi lub organicznymi; d) Zaburzenia mogą wynikać z wcześniejszych urazów, deprywacji, niewłaściwej troski o zdrowie psychiczne; e) pojęcia zdrowia i choroby są rozłączne; f) Leczenie odbywa się w postaci hospitalizacji i interwencji medycznej mających na celu usunięcie choroby, uwolnienie osoby od cierpienia. Człowiek chory jest w tym ujęciu bierny i powinien być izolowany, nie rozpatruje się tu związku jego aktualnej sytuacji z cierpieniem. Usunięcie objawów nie jest tu utożsamione z wyleczeniem . „Umysł (czymkolwiek jest) nie jest organem ani częścią ciała. W związku z tym nie może być chory w takim sensie jak ciało.”Diagnoza psychiatryczna jest stwierdzeniem dotyczącym pacjenta użytecznym dla psychiatry. Objaw choroby psychicznej jest stwierdzeniem dotyczącym pacjenta użytecznym dla pacjenta ( Szasz) Pojęcie choroby bywa utożsamiane z terminem „dewiant”, który wiąże się z moralna oceną jako osoby mniej wartościowej, odrzuconej. Uznanie osoby za chora psychicznie pociąga za sobą nie tylko obniżenie oceny społecznej, ale również zaniżenie własnej oceny podmiotu. Byli pacjenci postrzegani są jako niezdecydowani, niezaradni. Obawa przed takimi konsekwencjami może powodować unikanie sytuacji zwracania się po pomoc profesjonalna nawet wówczas, gdy jest to niezbędne dla osoby i jej otoczenia. Pacjenci psychiatryczni, nawet po znacznym upływie czasu od interwencji lekarskiej, maja tendencje do spostrzegania swoich problemów – analogicznych do kłopotów wszystkich innych ludzi – jako skutku czy wyrazu choroby.

Ćwiczenie

Wyobraź sobie sytuację, w której ludzie z Twojego otoczenia otrzymują pseudoinformację  o tym, że byłeś leczony psychiatrycznie. Przyjmij też, że nie korzystałeś z sporadycznych porad, ale w pewnym okresie byłeś regularnie hospitalizowany. Zastanów się, czy i jak zmieniłoby się ich zachowanie w stosunku do Ciebie? Kto chciałby sprawdzić te informacje bezpośrednio u Ciebie,? Kto zapytałby jak się czujesz? Kto rozpowszechniłby taka wiadomość? Kto próbowałby udzielić Ci wsparcia? Z jakimi formalnymi konsekwencjami – np. w pracy – musiałbyś się liczyć? Zaznaczam, ze w twoim zachowaniu nic by się nie zmieniło, ze to tylko plotka. Czy zdajesz sobie sprawę z tego jak to może działać? A jak Ty sam zachowałbyś się, gdybyś otrzymał taka informacje o swoim znajomym? Naprawdę?

Realizm w postrzeganiu i myśleniu także stanowi znane kryterium zdrowia psychicznego. Rozstrzyganie o prawdziwości czy realistyczności czyichś sądów wymagałoby wyboru punktu widzenia, który jest arbitralny. Gdyby zaś usunąć tą arbitralność to powrócilibyśmy do kryteriów powszechności sądów. Doprowadziłoby to do braku jakichkolwiek różnic między ludźmi pod tym względem. Realizm w myśleniu stałby się więc myśleniem zgodnym z dominującymi i obowiązującymi wzorami reagowania umysłowego. Powszechnie uważa się, że zdolność do realizacji celów życiowych, także jest kryterium zdrowia. Ważne jest uświadomienie sobie możliwości wystąpienia konfliktu między wartościami: z jednej strony mamy zdrowie jednostki, a z drugiej wartości społeczne, bądź nawet indywidualne cele i hierarchie wartości diagnosty. Lekarz nie może być arbitrem w kwestiach moralnych, religijnych, filozoficznych i etycznych. Ustalenie pojęcia zdrowia psychicznego to ustalenie pewnej normy, co wiąże się z przyjęciem, ze określony stan jest wyraźnie pożądany. Można także odnieść model zdrowia psychicznego do pojęcia szczęścia.. W. Tatarkiewicz " Poczucie szczęścia jest objawem zdrowia psychicznego, naturalnym choć nie zawsze możliwym. A zdrowie jest warunkiem szczęścia, istotnym choć nie jedynym". Co prawda potrzebna jest nam wiara i nadzieja na powodzenie naszych zamierzeń ale szczęście jest przeżyciem, które osiągamy, gdy wogóle nie stanowiło ono celu naszych działań. Było rodzajem niespodzianki od życia

Ćwiczenie

Opisz autentyczny bądź fikcyjny przypadek osoby, która będąc szczęśliwa, zamknęła się na potrzeby innych, nawet bliskich osób. Spróbuj odpowiedzieć skąd wzieła się taka właśnie reakcja?, jakie jej skutki?, czy udało się doprowadzić ją do postawy większej otwartości, wrażliwości na ból

Pojawia się tu jeszcze problem poczucia trwałości szczęścia - ulotności tego stanu wewnętrznego. Życie jest naszym podstawowym zajęciem. To prawda, że tęsknota i nienasycenie porywają nas do czynu, angażują, wyzwalają aktywność, lecz żyjemy przede wszystkim TU i TERAZ. Gdy robisz coś, nie czuj się czegokolwiek pozbawiony, czerp z tego doświadczenia pełnymi garściami. To też sposób na szczęście. Przeżycie radości i szczęścia wzmagają zdrowie psychiczne oraz służą formowaniu go na wyższych poziomach:  

- gdy przynoszą potwierdzenie słuszności wyboru hierarchii wartości i są sprawdzianem jej autentyzm

- spełniają tę rolę, o ile są wynikiem realizacji ja - inny człowiek, wzajemnie na siebie ukierunkowanej, relacji, która przewycięża osamotnienie

- partnerstwo w dążeniu do urzeczywistnienia wyższych wartości przynosi trwałą radość i szczęście stymulujące zdrowie psychiczne. 

Podsumowanie ujęć zdrowia

- brak zaburzeń psychicznych,

- stan integracji struktur i funkcji psychicznych ( harmonia wewnętrzna)

- działanie psychiki pod kontrolą funkcji rzeczywistości

- stan równowagi psychicznej

- zdolność działania produktywnego i efektoywnego

- wyraz sprawności zespołowej podstawowych funkcji psychicznych

- zdolność do harmonijnego współżycia z otoczeniem i do przekszta.łcania tego otoczenia

- zdolność przystosowania do zmieniających się warunków życia

Pełny dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny

- zdolność do wielopoziomowego i wielopłaszczyznowego rozwoju psychicznego

Kilka definicji " normalności"

Normalnt to optymalny jak najlepiej funkcjonujący, aktywny, nastawiony na poznanie i samoudoskonalający się system, który zmierza do coraz efektywniejszego rozwiązania problemów

Normalność to zmierzanie do maksymalnego rozwoju, wzrostu i zmian przy jednoczesnym zmniejszeniu ryzyka uszkodzenia lub odchylenia

Osobowość normalna to samoorganizujący się, samoróżnicujący, samokonstruujący otwarty system o wysokim stopniu skomplikowania, powstający w stanie dynamicznej równowagi i cechujący się spontaniczną aktywnością

Ćwiczenie

Podaj przykłady występowania pojedyńczych objawów, charakterystycznych dla chorób psychicznych u osób funkcjonujących, Twoim zdaniem, całkowicie normalnie. Pomyśl o konsekwencjach głodu, braku snu, długotrwałego zmęczenia, działania silnych emocji. Pamiętaj, że takie symptomy nie muszą mieć jasnego i łatwego do uchwycenia czynnika przyczynowego. 

Najzabawniejszym i najmniej dojrzałym  podejściem do choroby jest definiowanie osoby chorej... jako kogoś, kto jest leczony. Nie można utożsamiać tego, co zdrowe, z tym, co pozytywne społecznie. Chory pacjent zdrowieje, gdy upodabnia się do swego otoczenia i ma możliwość podjęcia funkcji społecznych. "Będziemy nazywać normalnymi fakty posiadające formy najpowszechniejsze - inne nazwiemy chorobowymi albo patologicznymi" ( E. Durkheim) Oto " korzenie" roli, jaką pojęcie zdrowia pełni w kulturze. W takim ujęciu NORMALNE jest zabijanie na wojnie, śmierć w czasie epidemii, rozwody, przemoc.

Čwiczenie

Sporządź zestaw zjawisk i zachowań, które często występują w Twoim otoczeniu - ale których nie chcesz zaakceptować jako normarywnych, właściwych w sensie konwencjonalnym jak i idealnym. Opisz takie zachowania, które budzą Twoją niechęć, a stały się już powszechne. Zastanów się, czy Twoje stanowisko jest typowe, czy też jesteś w nim osamotniony?, Dlaczego zjawiska te utrwalają się?, Jak można im przeciwdziałać?. Czego nowego dowiedziałeś się o sobie wykonując to ćwiczenie

" Zdrowie psychiczne" to taki stan wewnętrzny człowieka, który pozwala mu zachować się zgodnie z wzorami zachowań większości, więc średnio , przeciętnie. W praktyce najczęściej spotykane zachowanie jest zachowaniem konformistycznym społecznie i dlatego kryterium statystyczne może się łatwo przekształcić w kryterium obyczajowego konfornizmu. Im bliżej przeciętnej statystycznej znajduje się charakterystyka danej osobowości - tym osobowość ta jest bardziej zdrowa. Każdy człowiek jest pod pewnymi względami typowy statystycznie, a pod innymi - zupełnie wyjątkowy. W tym ujęciu ZDROWIE to coś w rodzaju zdolności do przetrwania. Przy kulturowym odniesieniu kryteriów zdrowia uzewnętrznia się ich ideologiczne oblicze, ich związek z określonymi i arbitralnymi wartościami. Koncepcja zdrowia może więc przekształcić się w narzucenie standardów dominujących w kulturze grup społecznych i wartości osobistych diagnosty, który sam może zmieniać pewne znaczenia pojęć i ich oceny.

Ćwiczenie

Podaj przykłady historyczne, literackie czy też z życia na temat nadużywania diagnozy psychiatrycznej orzekającej o istnieniu choroby u osób nie cierpiących na żadne zaburzenie. Wysuń wnioski: w jaki sposób było to możliwe?, co trzebabyło zrobić aby przeciwdziałać temu? Kto jest szczególnie narażony na takie niebezpieczeństwo?

Są też koncepcje, które stosują w podejściu do zdrowia psychicznego kryterium samoaktualizacji i pełnego rozwoju osobowości

Zdrowe jest wszystko to, co nie jest chore.Często spotykamy się z klasyfikacją polegającą na koncepcji pozytywnej zdrowia, czyli podawaniu inwentarza jednostek chorobowych i na wskazaniu obszaru zjawisk występujących pomiędzy zjawiskami chorobowymi i zdrowymi. Zjawiska te są traktowane jako stany pośrednie, nie do końca rozwinięte predyspozycje do choroby lub też "gorsze",słabsze zdrowie, nie dające się ująć jako wzorzec pozytywny. Ktoś, kto jest niezdrowy, nie musi być chory, ale nie chory, nie jest już tym samym, co zdrowy....Autorzy, zwracając uwagę na stopniowalność wszystkich ludzkich dyspozycji, mają tendencje do klasyfikowania zjawisk wg. dymensji - wymiarów, liniowo uporządkowanych zbiorów, gdzie na jednym krańcu są ofiary patologii, a na drugim okazy zdrowia.Łatwo tu sobie wyobrazić przypadki osób chorych i zdrowych zarazem, wskazane ze względu na zastosowanie różnych kryteriów. Możesz teraz dokonoć niewielkiej próby samooceny własnego zdrowia psychicznego posługując się fragmentem 16-czynnikowego Inwentarza osobowości Cattella. W tym celu podkreśl te przymiotniki, które Twoim zdaniem są trafnymi sformułowaniami w stosunku do Ciebie. Jesteś więc:

- łatwy w pożyciu, serdeczny, otwarty, łatwo adoptujący się, ufny, nastawiony na współpracę, mający poczucie humoru, dojrzały emocjonalnie, umiejący wyrazić swoje uczucia, posiadający wgląd w siebie, umiejący się cieszyć przyjemnościami życiowymi, czy tesż:

- oporny,kłótliwy, sztywny,chłodny, obojętny,skryty,podejrzliwy, wrogo nastawiony do ludzi, liczący na własną korzyść, oschły, niewrażliwy, traktujący ludzi w sposób bezosobowy, zazdrosny, ujawniający skłonności homoseksualne?

Określenia te należą do jednego tylko z wyróżnionych czynników. Pierwsza ich grupa odpowiada cyklotymii, a druga schizotymii. Pierwsza grupa określeń właściwa jest zdrowemu, korzystnemu schematowi reagowania, a druga - reagowaniu w sposób niedojrzały i źle przystosowany. W obrębie nawet jednego czynnika można pewne kryteria spełniać, a innych - nie. Można więc mieć bardziej lub mniej zdrową osobowość w ujęciu globalnym, a także być zdrowym ze względu na jedne czynniki, a ze względu na inne - nie. Istnieje pełna świadomość różnorodności tego, co występuje pod mianem choroby. Jako patologie określa się najczęściej zestaw jednostek chorobowych obserwowanych w klinikach i opisywanych w tematycznej literaturze. Można też aktywnie przekształcić zakres patologii, najczęściej poszerzając je o pewne defekty czy stany podchorobowe z uwagi na jakieś nowe kryteria. Chorobę somatyczną organizmu określa się jako odchylenie jego strukrury i fizjologii od normy równającej się właśnie zdrowiu. Prawidłowy przebieg procesów utożsamia się ze średnią występującą w większości przypadków. Ale odchylenia od tej normy nie są uważane za patologiczne dopóty nie zagrażają rpównowadze systemu. W zdrowiu chodzi o skuteczne funkcjonowanie ciała jako całości. Chorobą będą stany występujące wskutek uszkodzeń oraz zmian anatomicznych i fizjologicznych układu nerwowego. Ochrona zdrowia psychicznego to dbanie o zdrowie fizyczne układu nerwowego a przede wszystkim: a) maksymalną i optymalną ochronę życia płodu w okresie prenatalnym,b) ulepszanie warunków i okoliczności porodu, c) dbanie o jak najlepszą jakość wczesnego środowiska w okresie noworodkowym. Gdyż są to okoliczności, w których powstaje największa liczba urazów, uszkodzeń i chorób w obrębie ludzkiego układu nerwowego.

Prawa mózgu są tego rodzaju, że człowiek nie może osiągnąć swej pełnej równowagi psychicznej, jeżeli nie postępuje jak człowiek w stosunku do siebie samego i w stosunku do innych, jeżeli nie pracuje nad budową humanistycznego świata, sprzyjającego rozwojowi świadomości, wolności i miłości wśród ludzi. Odmówić tej powinności to to samo co świadomie lub nieświadomie przestać być jednostką normalną, tzn. anormalnie posługiwać się swoim mózgiem. Pojęcie normalności często wiąże się z powrzechnością, pospolitością, masowością w sensie ilościowym. Wypowiadamy się w ten sposób o częstości występowania czegoś w określonej populacji - jest to rozumienie statystyczne. Normalność jest odnoszona także do przyjętych wzorów i oczekiwań, konwencji i postulatów. " Zachowuj się normalnie" - zgodnie z normą i oczekiwaniami.  Normalny dzień to opis zachowania zgodnego z rutyną i wzorcem - jest to ujęcie konwencjonalne. Przy takim podejściu norma jest wyrazem przystosowania.

 Ćwiczenie

Zastanów się, i przytocz jak najwięcej przykładów spełnienia kryterium normy konwencjonalnej, które jednocześnie nie są, Twoim zdaniem, jednoznaczne z diagnozą normy w ujęciu potocznym. Podobnie - podaj przykłady zachowań niezgodnych z konwencjonalną normą i jednocześnie normalnych w społecznym odbiorze.

Czasami mówiąc, że coś dzieje się nienormalnie, np. relacjach społecznych, o nienormalności, która staje się normą ( np. uczeń - nauczyciel, dziecko - rodzic), normę odnosimy do postulatu - do tego, jak naszym zdaniem być powinno - to ujęcie Idealne. 

Ćwiczeni .   Czy NORMALNE znaczy: a) częste, b) zgodne z oczekiwaniami, c) idealne ( optymalne).  Zapytaj o to jaknajwiększą liczbę osób. Sprawdziś częstość potocznego posługiwania się tym pojęciem.

Normalne jest to, co potrafimy wyjaśnić. To, co jest niejasne, niezrozumiałe - jest nienormalne. Zakres pojęć zdrowia psychicznego i normalności w zależności od ujęcia mogą się nakładać, krzeżować a nawet wykluczać. Każdy zdrowy jest normalny. Niektórzy zdrowi są normalni ... i niektórzy normalni są zdrowi. Wszyscy normalni są zdrowi i wszyscy zdrowi są normalni.Żaden zdrowy nie jest normalny, i żaden normalny nie jest zdrowy.

Ćwiczenie

Podaj przykład jakiegoś niejasnego dla Ciebie i niezrozumiałego zjawiska. Dlaczego było dla Ciebie nienormalne?, czy dlatego, że doświadczyłeś go pierwszy raz, że nie potrafiłeś go kontrolować, że nie podlegało do końca racjonalnym wyjaśnieniom? Gdzie i jak szukałeś sposobu wyjaśnienia?