oryginalna42@pino.pl

 Uczymy się przez całe życie; to fakt niezaprzeczalny, chociaż różna jest intensywność procesu oraz rodzaju treści przyswajanych. Uczyć się znaczy to kodować nowe informacje, przyswajać wiadomości, umieć je stosować w znanych albo nowych okolicznościach, posługiwać się nabyta wiedzą w nowych kontekstach i w sposób twórczy, odkrywać coś subiektywnie lub obiektywnie nowego, nabywać i rozwijać  umiejętności. Jest prawie niemożliwe, aby jednocześnie zaspokoić wymagania roli ucznia, które SA przekazywane przez rodziców, nauczycieli i rówieśników. Najważniejsze rozróżnienie w zakresach tych ról dotyczy treści ukrytych, a nie tych deklarowanych świadomie. Uczeń idealny dla nauczyciela jest często utożsamiany z osobą, która nie absorbuje uwagi, jest mało wymagająca. Bywają jednak nauczyciele, którzy oczekują od uczniów żywego zainteresowania, pasji, zachowań twórczych. Często spotyka się życzenie rodziców wobec ucznia sprowadzające się do samodzielności, radzenia sobie, ale poziom radzenia sobie związany jest z ich aspiracjami wobec własnego dziecka, przesłaniami życiowymi, które mu przekazują. Grupy rówieśnicze są także rozmaite; mogą być nastawione na rywalizację i osiąganie sukcesu, gdy miarą wartości i czynnikiem powodującym wzrost prestiżu jest osiągnięcie szkolne; kiedy indziej mogą być nastawione na nonkonformizm i kontestację. Są także grupy, których celem jest … „przetrwanie”, są to grupy bierne, niczego nie wymagające i nic z siebie niedające.  Aby świadomie funkcjonować w roli ucznia, należałoby prześledzić interakcje między oczekiwaniami  własnymi osoby uczącej się i wszystkimi innymi uczestnikami tego procesu. Motywacja do nauki może wynikać z potrzeb : 1) osiągnięć (dojrzała forma budowania własnego obrazu Ja), 2)uznania (chęć zwrócenia na siebie uwagi nauczyciela i uzyskania pozytywnych informacji zwrotnych o swoich dokonaniach), 3)afiliacja (potrzeba sprawiania nauczycielowi przyjemności, aby w ten sposób uzyskać jego akceptację). Potrzeba osiągnięć jest bezpośrednio związana z aktywnym poszukiwanie źródeł pozytywnej samooceny, gdzie miernikiem naszej wartości są zewnętrzne dokonania. Potrzeba uznania realizuje to samo zadanie w sposób pośredni -  możemy poczuć się lepsi, bardziej wartościowi jedynie wówczas, gdy ktoś ważny poda nam tę ocenę. O tyle się cenimy o ile cenią nas nasi nauczyciele. Realizując potrzebę afiliacji nie jesteśmy zainteresowani samym procesem uczenia się; jesteśmy skoncentrowani na relacji. To, że się uczymy, może wynikać także z lęku. Taka motywacja jest patologiczna również i dlatego, że wysoki poziom lęku znacznie obniża wyniki uczenia się; szczególnie dotyczy to sytuacji złożonej i nowej. Uczenie się prostego materiału i brak presji czasu może jednak przebiegać sprawniej gdy odczuwamy lęk. Proces ten jest silnie związany  z poziomem aspiracji. Jest to przewidywany przez osobę poziom możliwości i jego relacja wobec poziomu  osiągnięć. Korzystne jest, jeśli poziom aspiracji przekracza poziom dokonań aktualnych, ale rozbieżność ta nie jest drastyczna. Innymi słowy, ważna dla procesu uczenia się jest odpowiedź na pytanie, jaka relacja  między tym, co osiągasz, tym, co możesz, Twoim zdaniem, osiągnąć i tym, co osiągasz, tym co możesz. Twoim zdaniem, osiągnąć i tym, co osiągnąć chciałbyś. Najbardziej dojrzała jest motywacja poznawcza do nauki. Uczymy się wówczas czegoś z czystej ciekawości. Samo poznanie nowych pojęć, nabycie umiejętności są dla nas nagradzające. Poznanie jest wartością sama w sobie. Możemy uczyć się radośnie, z pasją, energią, osiągając najlepsze efekty; możemy także uczyć się kompulsywnie, przymusowo, z lekiem, czasami dla odroczenia przyjęcia odpowiedzialności i podjęcia roli dojrzałego i samodzielnego człowieka. „Ludzie, którzy raz się przekonają, że to,  co osiągnęli niezaprzeczalnie własnym i tylko własnym wysiłkiem, smakuje lepiej, zaczynają coraz konsekwentniej kształtować samych siebie, znajdując w tym główne źródło samoakceptacji i radości”. Bardzo różnie układa się między skupieniem uwagi na nauce i na pielęgnowaniu związków z rówieśnikami. Rola ucznia jest złożona – obejmuje swoim zasięgiem relacje i zachowania wewnątrzgrupowe w grupie, która została stworzona dla realizacji celu, jakim jest przyswojenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie karzą się i nagradzają wzajemnie, co więcej – także wzajemnie się uczą. Czasami też ingerencja i wykorzystanie interakcji grupowej polega na mechanizmie porównania uczniów i wprowadzenia rywalizacji. Jedyna i korzystna forma rywalizacji to konkurowanie ze sobą samym … tym z wczoraj. Młodzi ludzie pełniący role uczniów niesłychanie ostro i dojrzale spostrzegają rzeczywistość. Wiedzą, co im oferuje szkoła: zewnętrzną ocenę, konieczność podporządkowania się, radzenie sobie z władzą. Dla wielu z nich szkoła jest sytuacją bez wyjścia, ale .. szkoła jest przystosowawcza. W ich dorosłym życiu będą mogli stosować sposoby radzenia sobie, które opanują w szkole. Mówią, że lepiej jest nauczyć się radzić sobie, niż żyć w cieplarni, a potem zostać „wyrzuconym w życie”

 Dzięki korzeniom żyjemy. One ułatwiają nam czerpanie radości z życia, poczucie więzi z innymi, radość i energię. Silny korzeń jest swoistym akumulatorem energii i sił witalnych, humoru, optymizmu. Pozwala na przetrwanie w najbardziej niekorzystnych warunkach. Człowiek bez powiązań jest tylko wizją umysłu. Odkrycie innych ludzi rozszerza odkrycie samego siebie. Mądrość młodzieńcza jest zapałem. Wychowanie nie tworzy człowieka ale pozwala mu tworzyć samego siebie. Scenariusz to plan życiowy, który jest realizowany bez względu na to, czy chcemy mu się podporządkować, czy też nie. Został utworzony wcześniej, w dzieciństwie wskutek nacisku ze strony rodziców. To plan życia oparty na decyzjach podjętych na etapach rozwoju, który hamuje spontaniczność i kreatywność w rozwiązywaniu problemów i w stosunkach międzyludzkich. Nasz program, scenariusz, skrypt .. mówi nam, co i jak trzeba w życiu robić, jak sobie poradzić, biorąc pod uwagę zakazy, nakazy i atrybucje oraz przyzwolenia. Scenariusz buduje się na bazie całego kontekstu życiowego. Pewne przyzwolenia rodzicielskie mogą np. zmniejszyć wagę zakazów. Konkretne przesłanie na nasze życie jest wynikiem naszej percepcji świata w dzieciństwie. Każdy z nas niesie ze sobą jakieś przekonanie na swój temat i warto wiedzieć, na ile jest ono zapożyczeniem z dzieciństwa, a na ile świadomym i uzasadnionym sądem osobistym. Posiadając nawet najbardziej niekorzystne przekonanie o samym sobie oraz o celu i sensie życia, masz możliwość oraz powinność zadbać o to, by czerpać zdrowe i pożywne soki zdrowymi korzeniami; te, które gniją, trzeba obciąć. Oczywiście, że nie ty jesteś winny takim przesłaniom – odpowiedzialność ponoszą rodzice – ale Ty masz prawo „podjąć decyzję na dowolnym etapie rozwoju” Przesłania rodzicielskie są wtopione w indywidualne historie powiązań między dzieckiem a rodzicem. Poczucie winy i krzywdy można zmienić na konstruktywne poczucie odpowiedzialności  za jakość naszej więzi. Aureliusz „Usuń wyobrażenie, a usunie się poczucie krzywdy, usuń poczucie krzywdy, a usunie się i krzywda. Przebaczanie to rezygnacja z rekompensaty za doznane krzywdy. Łączy nas niewidzialna pępowina i tym to jest groźniejsze, im dłużej się utrzymuje. Jesteśmy jednym dwugłowym organizmem, osobowością wielokrotną, właściwie bez osobowości. Rozstanie polegające na budowie nowego domu jest bardziej normatywne i oczekiwane, nawet stanowi standard w kulturze. Także i odejście z domu w celu rozpoczęcia samodzielnego, chociaż samotnego życia, również jest do przyjęcia. Najbardziej dramatycznie opuszczają gniazda dzieci.

 Dzieckiem własnych rodziców w wymiarze biologicznym i społecznym jest się do końca życia. Nosimy ich w sobie. To, co nam dali, czego nas pozbawili, co ofiarowali w nadmiarze, a czego ma mało, buduje naszą osobowość. I jest to cos, z czym musimy się liczyć. Jako dorośli i niezależni możemy wykorzystywać zaofiarowany nam kapitał, albo też jesteśmy zmuszeni ponieść wielkie nakłady na kompensację niedostatków. M.      Singer i L. Wynne stwierdzają, że w rodzinach zdrowych rodzice ,uważnie słuchają tego, co mówią dzieci, wymieniają z nimi poglądy, istnieje wzajemna komunikacja. Dzieci uczą się umiejętności właściwych i cenionych przez dany krąg kulturowy, takich jak: badanie rzeczywistości, rozumienia siebie jako osoby, własnych umiejętności i ograniczeń, zainteresowań i zdolności do nawiązywania kontaktów międzyosobowych, a także interesują się planowaniem działań przyszłościowych i ich realizacja w życiu.”

Dorastające dziecko powinno zaakceptować i przyjąć role, która wyznacza jego płeć, oraz uniezależnić się od swoich rodziców poprzez uzyskanie samodzielności. Dorastający powinien nawiązać z rodzicami i innymi osobami dorosłymi nowy typ relacji, które nie są oparte na jednostronnej zależności. Podejmując nowe role-rodzinne, typu małżeńskiego i rodzicielskiego orasz zawodowe i społeczne- młody człowiek dokonuje ponownej oceny swoich rodziców i kształtuje nowe relacje. Nie jest to warunkiem koniecznym uzyskania poczucia niezależności, ale zdarza się często, iż młodzi ludzie przechodzą stadium negowania wartości norm rodzicielskich. Rodzi się autonomia i poczucie tożsamości, a potem młody dorosły wchodzi w okres niezależnego budowania własnych relacji.

Nasi rodzice… są permisywni (przyzwalający) lub punitywni (karzący)

Bez względu na to, które z tych obco brzmiąco słów zechcesz uznać za trafne, przyjmij po prostu, że oni są Twoi. Innych nigdy już mieć nie będziesz. I to jest właśnie takie straszne i cudowne zarazem.

  Często dominującym w psychologii ujęciem pracy ludzkiej jest utożsamienie jej z analizą efektywności, produktywności oraz niezawodności działania. Zakłada się, iż istnieje pewne kryterium właściwego funkcjonowania  psychicznego człowieka, a jest nim najczęściej efektywność jego działania.  Możliwości człowieka uzależnione są głównie od jego procesów poznawczych, emocjonalnych oraz celów i planów życiowych, które pragniemy poprzez pracę zrealizować. W pracy konkretne zadania są najczęściej zlecane Najważniejsze jest to, na ile osoba je akceptuje. Człowiek może negować cel lub program zleconego działania. Ważna jest nawet akceptacja warunków realizacji działania. Bardzo rzadko osoba może odmówić realizacji zadania bez poniesienia negatywnych konsekwencji. Człowiek, który nie akceptuje tego, co robi odczuwa przymus, przeżywa negatywne stany emocjonalne, odczuwa dyskomfort psychiczny. Bardzo istotna jest również relacja między tym, co konkretnie osiągnął pracownik, a tym, co zamierzał uzyskać. Efekt pracy można podzielić na: - zamierzone, - niezamierzone ale akceptowane, - nieplanowane i nieoczekiwane, - niezamierzone i nieakceptowane.  Każde zajęcie jest pracą, jeśli trzeba je wykonywać dla własnego utrzymania, a zabawa, jeżeli oddajemy mu się dla własnego kaprysu. Zmniejszony wymiar godzin pracy bywa błogosławieństwem dla osób, które potrafią znaleźć  sobie interesujące zajęcie poza praca zawodowa. Ci, którzy mogliby wycofać się z czynnego życia zawodowego i nie chcą tego robić, są ludźmi, którzy wybrali trafnie, znaleźli ten rodzaj pracy, która zaspokaja ich potrzeby osiągnięć. Pracę można rozważać także jako formę ucieczki. Możemy wykorzystać swoją pracę do unikania intymności – np. pozostając w nocy w biurze. Ktoś dojrzały i zrównoważony w swojej pracy potrafi podejmować odpowiedzialność za innych, jest produktywny, pragnie sam tworzyć i dawać. Angażuje się też w działalność istotną dla innych ludzi, nie jest skoncentrowany na posiadaniu materialnym. Jego oceny są realistyczne. Ma zdolność do przystosowania się,  jednakże nie rezygnuje z prób radzenia sobie z frustracjami i niepowodzeniami. Zdrowa osoba jest intensywnie i głęboko zaangażowana w każdy moment własnej egzystencji, na którą także składa się praca; jest aktywna i kieruje swoim rozwojem, ma twórczy i spontaniczny stosunek do wykonywanych przez siebie działań.

 Rola to coś, co można grac, pełnić, w czym można kogoś obsadzić. W roli możesz być bezkonkurencyjny, odkrywczy, autentyczny albo sztywny, odtwórczy. Rola może do kogoś pasować, być nie tylko zgodna z jego naturą – chociaż prawidłowo odtwarzana. Jest olbrzymim sukcesem albo kompletna porażką. Jeżeli nie marzymy, nie stwarzamy sobie szansy na realizację czegokolwiek.  Realizacja marzeń jest stresująca i wymaga ponoszenia znacznych kosztów i wyrzeczeń. Największym wyrzeczeniem, które musi podjąć każde z nas, jest rezygnacja spełniania roli w sposób idealny; bez względu na to, o którą z ról chodzi. Niektórzy mówią, że niezbędnym warunkiem do rewelacyjnego wypełnienia roli jest .. „odbycie żałoby po wyobrażeniu, iż jest się w określonej roli idealnym”. Aktor grający rolę w różnym stopniu identyfikuje się z nią, utożsamia, scala, wchodzi w nią, aktywnie „przepuszczając” przez siebie te treści, które powinien zreprodukować. W końcu staje się częścią swej roli. Trudno orzec, czy to my kreujemy rolę, czy też ona nas stwarza. Niektóre role są nam  niejako narzucone, przypisane, np. rola dziecka czy role związane z płcią. To one mają „nad nami  władzę” – niezależnie od naszej osobowości jesteśmy im „przypisani” Inne role są konsekwencją pewnych wyborów w naszym życiu.

Ćwiczenie

Zastanów się nad lista ról, które pełnisz w swoim życiu. Jaka jest proporcja ról, które zostały Ci przypisane przez naturę w stosunku do tych, które wybrałeś? Odpowiedz jaki procent swoich ról wybrałbyś ponownie, gdybyś mógł cofnąć czas? Zastanów się jakiej roli nie chciałbyś nigdy w życiu wypełniać ?

W socjologii rola społeczna to : - system oczekiwań grupy w stosunku do zachowania się jednostki zajmującej w tej grupie określoną pozycję; - system stałych zachowań osobnika, zgodnych z oczekiwaniami grupy społecznej, do której należy. Opinia członków grupy o stopniu podporządkowania się jej członka wymaganiom roli społecznej jest ważnym czynnikiem regulującym jego zachowanie i kształtującym jego postawy. Pojęcie roli społecznej funkcjonuje na poziomie psychologii społecznej, zostało wprowadzone przez M. Meada oraz R. Lintona. Stanowiło kategorię nadrzędną dla pojęć opisujących aktywność jednostki, a jednocześnie określających oczekiwania grupy społecznej. Wyróżnia się 3 podstawowe grupy definicji pojęcia rola społeczna:

1.       Definicje, w którym termin ten jest łączony z pojęciem „oczekiwania społeczne”, wtedy rola oznacza system reguł, norm i wzorów zachowania obowiązujących w danej kulturze, odnoszących się do jednostki zajmującej określoną pozycję. (rola społeczna)

2.       Definicje, w których rola społeczna ujmowana jest jako kategoria psychologiczna; dotyczy wówczas osobowości jako wewnętrznego odpowiednika systemu społecznych oczekiwań oraz społecznych wzorów zachowania się Jako kategoria psychologiczna może też oznaczać tylko wewnętrzny, spójny system zachowań i reakcji osób zajmujących określoną pozycję (role subiektywne)

3.       Definicje, łączące cechy obu powyższych typów definicji; ogól znormalizowanych epizodów zachowania związanych z dana pozycją społeczną.

Wizja roli społecznej to zespół pożądanych przez jednostkę zachowań, oczekiwań, które powinny, jej zdaniem, charakteryzować osoby o określonej pozycji społecznej, także i w odniesieniu do samego siebie. Rola społeczna modelowana to zespół obowiązujących w grupie przepisów oraz norm, regulujących związane z daną pozycją społeczną zachowania jednostek oraz oczekiwania społeczne. Pozycja społeczna to miejsce w strukturze społecznej, wyznaczające jednostce określone zadania, funkcje, obowiązki i przywileje. Określa ona, w jakim stopniu i w jaki sposób jednostka ma uczestniczyć w społeczeństwie. Obowiązuje tu zasada, że im pozycja wyższa, tym większy dostęp do dóbr pożądanych w danym społeczeństwie i tym wyższy status społeczny. Status społeczny to: - zespół czynników wyróżniających jednostkę, stanowiących podstawę do społecznej oceny i konfrontacji cech tej jednostki z właściwościami innych osób w kategorii lepszy – gorszy, - cechę lub wskaźnik przyznawany jednostce lub grupie społecznej, które są wyznaczone przez pozycję i prestiż, - termin zamienny z terminem pozycja społeczna. Czynniki statusu społecznego: - różne cechy danej osoby, - obiektywne cechy relacji łączącej ją z innymi osobami, - cechy relacji łączącej jednostkę z innymi osobami, zależnie od osobistych upodobań.