oryginalna42@pino.pl

 Styl komunikacji jest sposobem prowadzenia rozmowy, w którym uwidacznia się stosunek nadawcy do odbiorcy i do samego siebie. Wyróżniamy dwa podstawowe style komunikacji: partnerski i niepartnerski, które różnią się stopniem koncentracji uwagi na sobie wobec uwagi poświęconej partnerowi rozmowy.

Styl partnerski

Staramy się uwzględnić własne potrzeby i preferujemy na takim samym poziomie, co pragnienia i oczekiwania naszego partnera. Traktujemy siebie i innych jako osoby, którym przysługują te same prawa i te same obowiązki. Prowadząc rozmowę w partnerskim stylu, staramy się,  aby potrzeby i zamierzenia jednej i drugiej strony mogły być zrealizowane. Nie narzucamy tu własnego sposobu myślenia, swego stanowiska, czy punktu widzenia. Rozmówcy nie nakłaniają się wzajemnie do zmiany poglądów. Występuje tu tolerancja i szacunek wszelkiej odmienności. Odbiorca nie jest narażony na słuchanie rad, czy nakazów. Spotyka się raczej z przekazywaniem informacji, które poszerzają jego wiedzę w określonej dziedzinie. Nadawca, który nie akceptuje pewnych zachowań stara się uświadomić odbiorcy konsekwencje jego postępowania, oraz poszerzyć wiedzę o możliwościach alternatywnych. Nie ma tu próby wywierania wpływu. Możemy wypowiadać własne zdanie, ale pozwalamy partnerowi przedstawić jego pogląd. Człowiek stosujący partnerski styl komunikowania się potrafi słuchać z uwagą. Gdy sam mówi, stara się, by jego wypowiedzi były jasne i zrozumiałe, a gdy odbiera treść – domaga się sformułowań czytelnych dla niego. Rozmowy te zaczynają i kończą się za zgodą obu osób, a w toku nie zdarzają się przerywania wypowiedzi. Kiedy obie osoby realizują swoje potrzeby, ich kontakt może być wzajemnie satysfakcjonujący. W komunikacji partnerskiej łatwo możemy uzyskać porozumienie, ponieważ uważnie słuchamy, dbamy o jakość wypowiedzi i prosimy rozmówcę o taką samą troskę. Czasami potwierdzamy odbiór poszczególnych sygnałów, uzgadniamy ich znaczenie, a także klasyfikujemy. Ważną konsekwencją stosowania tego stylu komunikacji jest tworzenie klimatu sprzyjającego ekspresji emocjonalnej. Nie czując się ocenianymi i mogąc realizować własne potrzeby, prawdopodobnie częściej będziemy mieli tendencje do dzielenia się przeżyciami o treści osobistej. Nasze wypowiedzi będą formułowane wprost, będziemy też skłonni udzielać informacji zwrotnych i ujawniać własne Ja. Doświadczając akceptacji, nie możemy poczuć się nudni, mało wartościowi, czy śmieszni dla innych. Jednocześnie nikt nas nie pociesza, nie lituje się nad nami. Mamy szansę poczuć się silni i odpowiedzialni, ponieważ partner traktuje nas jako kogoś dojrzałego i równego sobie. Mamy szanse poczucia bezradności, zagubienia zamienić na decyzje, możliwości, mobilizację … Szczególne wątpliwości budzą sytuacje komunikowania się z osobami agresywnymi o postawach antyspołecznych. Partnerski sposób potraktowania może stać się czynnikiem zapoczątkowującym pozytywną zmianę

Ćwiczenie

Poszukaj w pamięci jak największej liczby przykładów przemian. Chodzi tu o przeżycia, lub bycie świadkiem albo inicjatorem dramatycznej zmiany na lepsze w efekcie podjęcia komunikacji partnerskiej z bardzo zranionymi emocjonalnie i zaburzonymi jednostkami.

Niepartnerski styl komunikacji

Komunikujący się w tym stylu człowiek własne potrzeby i oczekiwania traktuje inaczej niż preferencje i zamiary swojego towarzysza. Można tu zaobserwować dwa zjawiska: - egocentryczną koncentracje na sobie z ignorowaniem potrzeb innych, - prawie całkowitą rezygnację z realizacji własnych potrzeb i zamiarów na rzecz podporządkowania się interesom drugiej osoby. Osoba komunikująca się w ten pierwszy sposób może nie brać pod uwagę żadnych praw partnerskich. Może rozpocząć i kończyć rozmowę na własne życzenie. Pojawia się tu narzucanie tematu, przerywanie wypowiedzi. Często mówca nie dba aby jego komunikat miał formę przystępną i zrozumiałą. Nie słucha i wcale się tego nie domaga. Nadawca komunikujący się w stylu niepartnerskim usiłuje wywierać wpływ na postępowanie swego odbiorcy, pragnie nim kierować, wydaje zakazy i nakazy Czasami próby wywierania wpływu są mniej jawne dla obserwatorów – zamiast bezpośredniego namawiania do zmiany poglądów spotykamy się z sugerowaniem decyzji, z radami … Styl niepartnerski w jego drugiej formie spowodowany jest całkowitym deprecjonowaniem własnych potrzeb. Jego korzenie tkwią najprawdopodobniej w braku poczucia własnej wartości. Osoby przyjmujące ten styl pozwalają innym kierować rozmowa, ulegają naciskom, spełniają oczekiwania, przyjmują rady i sugestie, które potem próbują zastosować.

Ćwiczenie

Dokonaj wnikliwej analizy funkcjonowania komunikacyjnego autentycznej osoby z otoczenia. Wybierz człowieka, który posługuje się niepartnerskim stylem w wersji koncentrowania się na potrzebach partnera. Opisz sposoby jego porozumiewania się ze znajomymi oraz w sytuacjach nowych.

W takim typie komunikacji nie ma szans na udzielenie informacji zwrotnych, dzielenie się uczuciami, podejmowanie wątków osobistych przeżyć. Nie rozmawia się nawet na temat samej rozmowy – brak meta komunikacji. Nie możemy tu uzyskać poczucia porozumienia ani też obustronnej satysfakcji uczestników interakcji – jest ona niesatysfakcjonująca przynajmniej dla jednego z uczestników. Styl ten daje możliwość podporządkowania sobie drugiej osoby i czerpania z tego pewnych korzyści, takich jak przyjemność posiadania władzy, wykorzystywanie zachowania i kompetencji drugiej osoby do realizacji własnych zamiarów czy też pozostanie w poczuciu bezpieczeństwa (złudnego) wynikającego z zachowania dystansu i nieujawnienia własnej potrzeby. Jeżeli ktoś jest skrajnie uległy wobec życzeń i zachcianek partnera, może w ten sposób „uzależnić „ inna osobę od siebie. Widać to w relacji dziecka z rodzicami, którzy spełniają wszystkie jego żądania. Ma ono wtedy mniejszą potrzebę poszukiwania innych relacji np. z rówieśnikami, nie ponosi ryzyka nawiązywania takich kontaktów, w których musiałby o coś walczyć lub z czegoś zrezygnować.

 Nieujawnienie intymnych treści z obszarów, których w nas samych nie akceptujemy, może w konsekwencji prowadzić do uruchomienia się mechanizmu izolacji wewnętrznej – formy obronnej ucieczki od rzeczywistości. Nasza gotowość do podjęcia takiej tematyki w komunikacji rośnie szczególnie wtedy, gdy spostrzegamy granice naszej diady, czyli pary komunikujących się osób, jako nieprzepuszczalne. Inaczej mówiąc nabieramy zaufania i chcemy mówić o ważnych osobistych treściach, gdy wytwarza się w nas pewność i wiara, iż tajemnica zostanie dochowana.. Istotnym czynnikiem warunkującym zdolność osoby do uwolnienia się od barier, jest poziom jaj samoakceptacji. Ujawienie treści intymnych może pogłębić relacje, ale musi być adekwatne do gotowości przyjęcia tych treści przez odbiorcę, co warunkowane jest też historia naszych doświadczeń w tym zakresie. Wypowiadając się wprost, unikamy zakłóceń, a więc bardziej prawdopodobne jest, że zaspokoimy nasze potrzeby i oczekiwania. Czujemy się bardziej autentyczni, zdobywamy więcej informacji o sobie i funkcjonowaniu społecznym ludzi w ogóle. Pozwala to na redukowanie zbędnych napięć emocjonalnych, co przeciwdziała uruchomieniu się reakcji psychosomatycznych. Twoja spontaniczność może powodować u odbiorcy dwie różne reakcje : 1. „ponieważ jasno cie rozumiem, chcę abyś i Ty mnie tak zrozumiał” (rośnie bezpośredniość komunikacji) albo 2. „boję się Twojej otwartości, nie chcę Ci odpowiadać na takim samym poziomie szczerości _ niepokoję się i odsuwam na dystans” Gdy jesteś otwarty powinieneś zawsze liczyć się z możliwością, spotkania się z powyższymi sytuacjami. Dobrze jest gdy otrzymujemy informacje zwrotne, które:

- odnoszą się do zachowania a nie trwałych cech osobowości

- zawierają uczucia zamiast ocen, rad i interpretacji

- komunikują tak o pozytywnych, jak i negatywnych konsekwencjach zachowań

- dotyczą rzeczy, które możemy zmienić

- są przekazywane od razu, a nie odraczane w czasie

- są formułowane wprost i bezpośrednio do odbiorcy

- są autoryzowane, czyli, że ktoś wyraża je w swoim imieniu

Metakomunikacja- kontrola przebiegu procesy komunikacji. Podczas komunikowania się nierzadko istnieje potrzeba ustanowienia zasad porozumiewania się, czyli ustalenia kolejności wypowiadania się, sposobu rozpoczynania i kończenia rozmowy, czasu i formy wypowiedzi. Najważniejszymi technikami meta komunikacji są: potwierdzenie odbioru komunikatów, uwzględnienie oraz klaryfikacja znaczeń, uzyskiwana często drogą parafrazowania.. Potwierdzając odbiór sygnałów, odbiorca daje nam do zrozumienia, iż słucha oraz rozumie to,  co mu przekazujemy. Wraża to poprzez symptomy dobrego słuchania: np. kontakt wzrokowy. Potwierdzenie może również przybierać postać negatywną np. „ależ skąd” Uzgadnianie znaczeń polega na omówieniu zakresów znaczeniowych słów i używanych symboli, a więc odnosi się do zastosowania kodu. Może ono polegać na podaniu odpowiedniej definicji, stosownego przekładu, lub tez wskazówek jak, jak dane słowo należy rozumieć. Parafrazowanie polega na przeformułowaniu komunikatu nadawcy poprzez użycie podobnych słów, ale w mniejszej liczbie, jest krótkim powtórzeniem tego, co usłyszeliśmy lub zrozumieliśmy. Parafraza jest doskonałym testem na umiejętność dobrego słuchania, sposobem sprawdzenia trafnego zrozumienia komunikatu przez odbiorcę, a dla nadawcy potwierdzeniem odbioru zgodnego z jego własna intencją. Parafrazujemy czyjąś wypowiedź, gdy mówimy np. „mówiłaś, że …” Klasyfikacja jest wyostrzeniem niejasnych treści, przyjmuje często postać prośby o powtórzenie., przybliżenie, uzgodnienie znaczenia lub interpretacji. /Metakomunikacja jest bardzo ważnym elementem współdecydującym o jakości kontaktów międzyludzkich, szczególnie z osobami mało nam znanymi. Jej stosowanie zależy w znacznym stopniu od poziomu wiedzy o tym procesie/. Lubimy  takie relacje, w których w pewien sposób się uzupełniamy, lub gdy partnerzy stosują taki sam albo dopełniający sposób porozumiewania się.

 Kodowanie to przełożenie wiadomości na sygnał. Nasz język pełni w komunikacji dwie zasadnicze funkcje : 1. Opisową (środek opisu rzeczywistości), 2. Komunikacyjna (reprezentuje określone stany wewnętrzne nadawcy oraz przekazuje je odbiorcy). Poprzez użycie słowa pojawia się określony obraz rzeczywistości. Centralny układ nie rejestruje wszystkich bodźców. Język organizuje doświadczenie. Doświadczenia decydują o indywidualnym sposobie odbierania świata. Nasz model świata decyduje o sposobie zachowania się oraz o koncentrowaniu się na określonych sygnałach zewnętrznych. System reprezentacji tworzy się między innymi pod wpływem posługiwania się dominującym wejściem percepcyjnym. Jesteśmy użytkownikami takich samych zmysłów, ale podczas formowania się modelu świata dominuje jeden z nich. Na doznania określonego typu zwracamy baczniejsza uwagę. Przypisujemy więc  inne znaczenie bodźcom wzrokowym, słuchowym i kinestetycznym. Spotykamy osoby komunikujące nam, że: „coś czują”, „doświadczają”, „przeżywają”. „o coś się ocierają”, „coś je dotyka”, „wstrząsa nimi”, itd. Spotykamy też innych, którzy : „widzą”, „spostrzegają”, którzy SA „obserwowani, „działają na pokaz” Dominujące wejście perfekcyjne przekształca również nasz repertuar zachowań komunikacyjnych.

Ćwiczenie

Zanotuj niepostrzeżenie takie sformułowania, które w wypowiedziach Twoich bliskich świadczą o częstym używaniu jednych zmysłów niż innych. Wsłuchaj się uważnie i notuj sformułowania wypowiedziane przez wzrokowców, słuchowców i dotykowców. Zastanów się jakie to może mieć znaczenie dla przebiegu komunikacji oraz obustronnej satysfakcji płynącej z kontaktu.

W komunikacji może zachodzić zjawisko synestezji, które polega na nakładaniu się treści własnych przeżyć na odbierane z otoczenia bodźce (kodujemy jako nieprzyjemna muzykę, której słuchamy, gdy coś nas boli) oraz na nakładaniu się bodźców na przeżycia ( widok dziecka, jego płacz, dotyk  - jako odpowiedzialne za powstanie złości). Poziom podobieństwa doświadczeń życiowych w dużej mierze decyduje o komunikatywności. Mnema – całokształt naszych doświadczeń życiowych, czyli wszystkie bodźce które odbieramy i przekształcamy w procesach myślowych. N.A. Rubakin mówi nam, ze słuchając kogoś bądź czytając czyjeś słowa, „poznajemy własna projekcje i tylko taka treść jaką my sami w nie wkładamy” . Stad porozumienie między nadawcą a odbiorcą,  zależy od podobieństwa ich doświadczeń (mnema), a te nigdy nie będą identyczne. Jednak część naszych doświadczeń życiowych ma charakter unikalny. Z posługiwaniem się gwar i żargonów wiąże się problem ich ubóstwa słownikowego a dla nieobeznanych z danym ich podtypem – małej komunikatywności poszczególnych sformułowań. Często występuje tu zjawisko ciągłej metamorfozy słownikowej – niektóre zwroty przestają być stosowane, a inne powstają na bieżąco. W gwarach i żargonach występują mocno uproszczone zwroty, które nie pozwalają ich użytkownikom na przekazanie treści specyficznych, indywidualnych, subtelnych czy intymnych.      Selekcja  - dostosowanie sygnałów  do posiadanych schematów poznawczych zarówno przez odbiorcę, jak i nadawcę, a także z aktualnym  stanem emocjonalnym obu stron procesu komunikowania się. Polega ona na : - całkowitym odrzuceniu, lub  - zniekształceniu, czy też – generalizowaniu określonych sygnałów lub odtwarzanych już wiadomości. Te procesy dotyczą szczególnie danych pochodzących z niewiadomego wejścia percepcyjnego.

Ćwiczenie

Podaj jak najciekawsze przykłady zmiany znaczenia zdania pod wpływem zmiany akcentu zdaniowego.

Eufemizm, będąc subtelnym, delikatnym i nieraniącym uczuć określeniem, często utrudnia komunikację.

 Interpersonalny oznacza- międzyludzki, natomiast Komunikacja – porozumiewanie się. Porozumiewamy się, przekazujemy innym informacje, możemy to robić świadomie i intencjonalnie, albo niezależnie od naszej świadomej kontroli, mimochodem. Mówimy do nich także i nic nie mówiąc. Komunikacja werbalna to taki sposób porozumiewania się z ludźmi, w którym wykorzystujemy mowę, w bezpośrednich rozmowach, listach, telefonach – mediach. Kontekst tych zróżnicowanych zastosowań wyznacza ich odrębną specyfikę.

Ćwiczenie

Usiądź w gronie znajomych i spróbujcie po kolei bez zastanowienia dokończyć zdane : Aby mogła pojawić się komunikacja, niezbędne jest ….   Po chwili następne : Komunikację uniemożliwia …

W komunikacji językowej (wg. R. Jacobsona)musza zaistnieć następujące elementy

Kontekst komunikatu

NADAWCA _________________________________________________________ODBIORCA

Kontakt  kod

Nadawca – osoba, która jest autorem „aktu mowy” skierowanego do Odbiorcy

Kontekst to obszar rzeczywistości, do którego odnosi się akt mowy – inaczej mówiąc, to co nie jest bezpośrednio zawarte w treści określonej wypowiedzi, ale jest potrzebne do jej zrozumienia i interpretacji.

Kodem jest w tym wypadku język – zasób jego słów i przyporządkowanych im znaczeń oraz reguły rządzące tworzeniem wypowiedzi.

Kontakt miedzy uczestnikami komunikacji odbywa się poprzez kanał fizyczny i psychiczny.

Komunikat – treść przekazu językowego nadanego lub odebranego.

W podejściu psychospołecznym, opartym na wartościach psychologii humanistycznej – samorealizacji o osiągnięciu trwałych, satysfakcjonujących więzi międzyludzkich – badacze i teoretycy skupiają się na poszukiwaniu elementów i cech komunikacji, które sprzyjają osiągnięciu tychże wartości albo tez uzyskanie ich utrudniają, / Istnieją takie sposoby bycia z ludźmi, w których możemy uzyskać obustronnie satysfakcjonujący komunikat. Nadawca odbiorca to aktywne podmioty, które razem kształtują proces porozumiewania się./   Akt komunikacji zaczyna się od zamiaru nadawcy, czyli intencji przekazania komunikatu. Dzieje się to oczywiście w pewnej, ważnej dla procesu sytuacji. Osoba ma określone kompetencje językowe i społeczne, które składają się na kompetencje komunikacyjne. Korzysta z nich w procesie tworzenia komunikatu, inaczej kodowania wiadomości w postaci sygnału, i przy nadaniu go. W toku interakcji następuje przyjęcie przekazu, zależnie od oczekiwań i kompetencji komunikacyjnych słuchacza. Proces ten nazywany jest także odkodowaniem, pozwalającym na zrozumienie wypowiedzi. Wówczas uruchamia się proces interpretacji i formułowania planu odpowiedzi .Nadawca podejmuje rozmowę z określonymi zamiarami, które jasno komunikuje. Komunikując się człowiek porozumiewa się z różnymi zamiarami : a. chcieć zaspokoić własne potrzeby, b. zaspokoić potrzeby odbiorcy, c. podzielić się własnymi przeżyciami, nie dążąc do wywarcia jakiegokolwiek wpływu, d. chcieć pozbyć się napięcia emocjonalnego, e. współdziałać dla uzyskania określonych celów, w pracy np.

Problem pojawia się gdy intencje są nietrafnie odczytywane przez odbiorcę. Trafność spostrzegania intencji jest bardzo ważna. Są 4 typy trafności 1.  Co nadawca deklaruje jako swój zamiar?2. Co spostrzegają jako jego intencje inni ludzie?3.  Opinia zostaje potwierdzona przez jakieś inne kompetentne osoby 4. Zgodność naszego spostrzeżenia z tym, co stanie się w przyszłości. Przyczyną zakłóceń w komunikacie może być również pojawienie się kilku intencji naraz. Osoby, które trafnie odczytują to, co nadawca chce uzyskać jako swą intencję, maja szanse na utrzymanie kontaktu, który jest satysfakcjonujący dla nadawcy.

 Przypisujemy odpowiedzialność kierownikowi grupy za negatywne zdarzenia, przez co spada efektywność grupy. Pojawia się w nim samym tendencja do widzenia swoich podwładnych jako sprawiających mu kłopoty. Najwięcej efektywnych rozwiązań powstaje w grupie, gdy kierownik nie jest spostrzegany jako bardzo odpowiedzialny za wydarzenie, że nie jego decyzje miały wpływ, tylko ze on sam nie mógł przewidzieć pewnych konsekwencji. W skali I – E Rottera występują następujące twierdzenia 1. Bardzo często czuję, ze mam niewielki wpływ na to, co mnie spotyka, 2. Nigdy nie zgodziłbym się ze zdaniem, że „szczęście” czy „traf” odgrywa ważną rolę w moim życiu. Pierwsza wypowiedz świadczy o poczuciu zewnętrznej kontroli, a wybór odpowiedzi drugiej o poczuciu kontroli wewnętrznej. Są to pytania dotyczące samowiedzy. Można je tez potraktować jako sady osobiste, które są rodzajem samooceny np. mówiąc „wiele ode mnie zależy”.  Najwięcej osób wewnątrz -sterownych  wybiera strategie ryzykanckie, a największa liczba zewnątrz- sterownych wybiera asekuranckie sposoby gry. Ludzie, którzy uważają, ze wynik decyzji w dużej mierze zależy od ich kompetencji, inteligencji, dobrze zastosowanej i odpowiednio realizowanej strategii gry; sądzą, ze panują nad sytuacją. Dlatego właśnie nie doceniają prawdopodobieństwa niepowodzenia i preferują działania o wysokim poziomie ryzyka.

Ćwiczenie

Zagraj w kości, pokera, czy tez może w jakąś grę losową, parę razy z różnymi osobami i w różnym czasie  Sprawdź jakie zakłady najczęściej wybierasz? Jaki to ma związek z Twoim poczuciem umiejscowienia kontroli?

Poczucie kontroli wewnętrznej nie tylko wpływa na stosunek do ryzyka, ale i powoduje wielką konsekwencje zachowania w sytuacji decyzyjnej. Decydując się na coś, rzadziej ulegają wpływom zewnętrznym. Politycy, lekarze, nauczyciele podejmują decyzje, które tworzą całe szeregi sekwencji, a podjęcie jednej konkretnej decyzji znacząco wpływa na zakres przyszłych możliwości. W takich złożonych sytuacjach decyzyjnych przyjmujemy z reguły jedną z poniższych strategii : a) prezenty styczną – wybór działań maksymalizujących doraźnie i bezpośrednio korzyści podmiotu, b) perspektywiczną – maksymalizowanie efektu, zysku końcowego. W pierwszym przypadku, ludzie nie interesują się tym co zdarzy się w przyszłości, ważne aby teraz wszystko było dobrze. To prowadzi często do niepowodzeń. W drugim, człowiek przewiduje wpływ obecnej decyzji na cały przebieg zdarzeń i na następne decyzje i wtedy dopiero wybiera działanie, które winno być najlepsze. Poczucie kontroli : - wpływa na przebieg procesów podejmowania decyzji, - zmienia nasz stosunek do ryzyka, -stymuluje myślenie perspektywiczne, - zmienia naszą konsekwencje w działaniu.

Związek wewnątrz- i zewnątrz sterowności a nasza gotowość do udzielania innym pomocy:  wg. badań rzadziej udzielamy pomocy gdy jesteśmy w tłumie, niż w sytuacji twarzą w twarz. Udzielając pomoc bez nacisku robimy to lepiej i skuteczniej. Zmniejszenie poczucia tożsamości powoduje zmniejszenia wrażliwości na cierpienia innych. Osoby, które w wysokim stopniu są skłonne do przypisywania sobie odpowiedzialności za własne czyny, reagują w sposób zbliżony do różnych warunków sytuacyjnych. Osoby, które czują się mało odpowiedzialne za swoje zachowanie, są w swoim postępowaniu bardzo zależni od zewnętrznych okoliczności. Łatwiej decydują się na udzielenie pomocy w małej grupie, gdy wiedzą, że nie maja na kogo liczyć.

Ćwiczenie

Przypomnij sobie kiedy, i w jakich okolicznościach udzielałeś komuś pomocy. Co skłoniło Cię do udzielenia pomocy?, Co utrudniało ten udział?